جنسیت و اکوسیستم‌های کارآفرینی

اکوسیستم‌های کارآفرینی اغلب بر این فرض استوارند که همه کارآفرینان به طور برابر به منابع، مشارکت و حمایت دسترسی دارند. بااین‌حال، در عمل، این برابری وجود ندارد و جنسیت نقش تعیین‌کننده‌ای در تجربیات کارآفرینان ایفا می‌کند. اما تحقیقات نشان می‌دهد که زنان و مردان به دلایل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، تجربیات متفاوتی در این اکوسیستم‌ها دارند و جنسیت به‌عنوان یک عامل کلیدی، بر دسترسی به منابع، مشارکت و موفقیت کارآفرینان تأثیر می‌گذارد.

کارآفرینی، مانند بسیاری از حوزه‌های دیگر، تحت‌تأثیر هنجارهای جنسیتی قرار دارد. با وجود افزایش تعداد کارآفرینان زن در سطح جهان، مردانگی همچنان به‌عنوان هنجار غالب در بسیاری از اکوسیستم‌ها شناخته می‌شود. موانع فرهنگی، محدودیت‌های دسترسی به آموزش، مالی و فناوری، و تعصبات جنسیتی پایدار، باعث می‌شوند زنان در مسیر کسب‌وکار خود با چالش‌های بیشتری مواجه شوند و شیوه‌های متفاوتی از کارآفرینی را تجربه کنند. گزارش دیدبان جهانی کارآفرینی در سال ۲۰۲۱ نشان داد که تنها در ۶ کشور از ۴۳ کشور مورد بررسی، نرخ راه‌اندازی کسب‌وکار بین زنان و مردان برابر است.

جنسیت نه‌تنها بر تجربیات کارآفرینان تأثیر می‌گذارد، بلکه بر نحوه تعامل آن‌ها با اکوسیستم و تأثیرگذاری بر بخش‌ها و جوامع نیز مؤثر است. همچنین، زنان تمایل بیشتری به بازگرداندن درآمد خود به خانواده و جامعه دارند، درحالی‌که مردان بیشتر در نوآوری و بخش‌های STEM سرمایه‌گذاری می‌کنند. این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که جنسیت نه‌تنها بر کارآفرینان تأثیر می‌گذارد، بلکه بر کل اکوسیستم نیز اثرات متفاوتی دارد. برای درک کامل چالش‌ها و فرصت‌های کارآفرینی، ضروری است که از «لنز جنسیتی» استفاده شود. این رویکرد به معنای جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها به‌صورت جداگانه برای زنان و مردان است تا شکاف‌های جنسیتی و عوامل محدودکننده یا تسهیل‌کننده کارآفرینی زنان شناسایی شوند. با اعمال این رویکرد، می‌توان برنامه‌های اقدام را به‌گونه‌ای طراحی کرد که نیازهای خاص هر گروه را برطرف کند و نابرابری‌ها را کاهش دهد.

درنظرگرفتن جنسیت در اکوسیستم‌های کارآفرینی نه‌تنها به ایجاد فرصت‌های برابر برای کارآفرینان زن و مرد کمک می‌کند، بلکه به کاهش نابرابری‌های درآمدی، افزایش عدالت اجتماعی و تقویت تاب‌آوری در برابر بحران‌های اقتصادی و محیط‌زیستی نیز منجر می‌شود؛ بنابراین، اعمال لنز جنسیتی در برنامه‌های کارآفرینی یک گام ضروری برای توسعه پایدار و فراگیر است.

تدوین و ترجمه: الهام مروتی؛ دبیر هسته اشتغال اندیشکده بانوان جهاد دانشگاهی الزهرا(س)

منابع:

https://www.orangecorners.com/ Understanding the Entrepreneurial Ecosystem: Why Gender Matters

https://www.goldmansachs.com/community-impact/10000-women