مادران و اشتغال منعطف

اشتغال منعطف، مفهومی پویا و چندوجهی است که به طیف گسترده‌ای از ترتیبات شغلی غیرسنتی اشاره دارد که از الگوی کار تمام‌وقت و دائمی با ساعات کاری ثابت و مشخص فاصله می‌گیرند. شیوه‌های کاری انعطاف‌پذیر در سالیان اخیر به طور گسترده‌ای در فضای اشتغال اکثر کشورهای جهان مورد بررسی و پذیرش قرار گرفته‌اند. در کنار طرحی پژوهشی با تمرکز بر مرور سیاست‌های اشتغال منعطف زنان در جهان که توسط کارگروه توانمندسازی اندیشکده بانوان در حال انجام است، هسته اشتغال این اندیشکده در همکاری با طرح یادداشت زیر را تهیه نموده است.

امروزه پژوهشگران تمایل زیادی به بررسی سایر انواع شیوه‌های اشتغال منعطف برای مادران و میزان اثربخشی آنها دارند. در ادامه به یکی از این مطالعات و نتایج آن به طور خلاصه اشاره می‌گردد. چانگ و واندر هورست (۲۰۱۸) در پژوهشی با عنوان "الگوهای اشتغال زنان پس از تولد فرزند و دسترسی ادراک شده و استفاده از ساعات کاری انعطاف‌پذیر و دورکاری" به بررسی این موضوع می‌پردازند که چگونه ساعات کاری انعطاف‌پذیر و دورکاری می‌تواند به زنان در حفظ حرفه‌شان بعد از زایمان کمک کند. نویسندگان مقاله بر این باورند انتظار می‌رود که ساعات کاری انعطاف‌پذیر و دورکاری بتواند به مادران در ماندن در شغل و حفظ ساعات کاری‌شان کمک کند. نویسندگان در این مقاله این فرض را قرار می‌دهند که زنان پس از تولد اولین فرزند اگر بتوانند زمان و مکان کار خود را تعیین کنند احتمال کمتری وجود دارد که از بازار کار خارج شوند.

این مطالعه با استفاده از داده‌های جمعیتی کشور انگلستان و همچنین بررسی 523 زن که به تازگی صاحب فرزند شده بودند انجام شد و نتایج نشان داد که:

• ساعات کاری انعطاف‌پذیر و دورکاری می‌تواند به زنان کمک کند تا وضعیت شغلی خود پس از زایمان را حفظ کنند.
• دسترسی به این دو نوع شیوه اشتغال انعطاف‌پذیر می‌تواند احتمال ماندن در شغل را برای زنانی که اولین تجربه مادری آن‌هاست را افزایش دهد.
• زنانی که توانایی کار در خانه در صورت نیاز را داشتند و آنهایی که از ساعات کاری انعطاف‌پذیر استفاده می‌کردند، احتمال کمتری داشت که ساعات کاری خود را به میزان قابل‌توجهی پس از زایمان کاهش دهند.

می‌توان گفت ترویج استفاده از ترتیبات اشتغال منعطف برای حمایت از مادرانی که مایل‌اند در بازار کار فعال بمانند، بسیار مهم است. کار منعطف ممکن است به کاهش برخی از پیامدهای منفی جریمه مادری - به مجموعه‌ای از پیامدهای منفی اقتصادی و اجتماعی اشاره دارد که زنان پس از زایمان با آنها روبرو می‌شوند - کمک کند؛ بنابراین، یافتن راه‌های مختلفی برای تشویق کارفرمایان برای فراهم‌کردن دسترسی واقعی نیروی کار به کار انعطاف‌پذیر، به‌ویژه ساعات کاری انعطاف‌پذیر، و تشویق فرهنگ‌های کاری که در آن کار انعطاف‌پذیر به‌جای استثنا، هنجار در نظر گرفته شود، بسیار اثرگذار خواهد بود.

*اندیشکده بانوان جهاد دانشگاهی الزهرا(س) در ذیل پنج کارگروه تعالی خانواده، توانمندسازی، مطالعات تطبیقی، سلامت اجتماعی و تمدن اسلامی و همچنین هسته اشتغال، آماده همکاری پژوهشی با سازمان‌ها و نهادهای دغدغه مند در حوزه خانواده، زنان و دختران به منظور تسهیل فرایند ایده پردازی، آینده پژوهی و تصمیم سازی در سیاست گذاری در موضوعات مذکور یا سایر ایده‌های نوین مطالعاتی است.

ترجمه و تدوین: الهام مروتی؛ دبیر هسته اشتغال اندیشکده بانوان جهاد دانشگاهی الزهرا(س)

منابع:

Chung, H., & Van der Horst, M. (2018). Women’s employment patterns after childbirth and the perceived access to and use of flexitime and teleworking. Human relations, 71(1), 47-72.