موانع رشد استعداد کودکان و راهکارهایی برای والدین

استعدادیابی در کودکان
هر چه روند استعدادیابی از سنین پایین تری شروع شود، شانس شکوفا شدن استعدادها نیز بیشتر خواهد بود. از طرف دیگر مسیر رشد کودک بر مبنای استعدادهای او پیش خواهد رفت. استعدادیابی کودکان از سنین 3 سالگی یعنی همزمان با شکل گیری شخصیت آنها آغاز میشود. با توجه به اینکه با افزایش سن کودک، شرایطی برای نمود استعدادهای بیشتر نیز فراهم میشود، این روند تا سن 8 سالگی ادامه خواهد داشت.
توجه به بازیهای کودکانه و یا علایق کودکان به کشف استعدادهای آنها کمک میکند. اما با توجه به اینکه کمتر کسی از اصول هشت گانه هوش، آگاهی دارد، بهتر است استعدادیابی کودکان به متخصصان این حوزه سپرده شود. بدون شک پرداختن به استعداد کودکان در سنین پایین میتواند آینده زندگی آنها را تغییر دهد. دپارتمان کودک و نوجوان مرکز تخصصی روانشناسی و مشاوره جهاددانشگاهی واحد الزهرا(س) در جهت آشنایی با استعداد کودکانتان در کنار شما هستند.

برای مشاوره استعدادیابی در کودکان

از طریق تلفن ثابت در سراسر کشور با شماره زیر تماس بگیرید:
تماس با شماره 

66728052-021

0901131575

مشکلاتی که استعداد کودکان را سرکوب می کند

به یاد داشته باشید که مشکلاتی که در ادامه ذکر می کنیم، تنها به استعداد کودک ضربه می زند و ربطی به هوش او ندارد. اطلاع از تفاوت استعداد و هوش به شما برای درک درست این مفاهیم کمک می کند. در عین حال، موارد زیر را در نظر داشته باشید:

1. اختلالات شخصیتی والدین
اکثر خانواده هایی که دارای سابقه ی افسردگی و یا اختلالات شخصیتی و روانی هستند، توجه کمتری به کشف استعداد کودکان خود دارند. 
2. محیط زیست
محیط نقش مهمی در رشد استعدادهای کودکان و پرورش استعداد دارد و مجموع تحریکات جسمی و روانی کودک را نشان می دهد.  محیطی که کودک در آن رشد می کند تاثیر مستقیمی بر روی کشف استعداد های او داد. 
3. جنسیت کودک
پسران و دختران به روش های مختلف رشد می کنند. خلق و خوی آنها نیز متفاوت است و باعث می شود به چیزهای مختلف علاقه نشان دهند. اگر تربیت کودکان بر اساس استاندارهای قدیمی شکل گیرد، سرکوب استعدادهای کودکان را در پی خواهد داشت. 
4. ورزش و سلامتی

ورزش در اینجا به زمان بازی و فعالیت های ورزشی معمولی اشاره دارد که به بدن کمک می کند قدرت عضلانی را افزایش دهد و توده استخوانی را افزایش دهد. امروزه بسیاری از والدین به دلیل کم حوصلگی، کودکان خود را با ابزار های دیجیتالی سرگرم می کنند. 
5. ارتباط خانوادگی
مثبت‌ترین استعدادیابی کودک و نوجوان و شناسایی استعدادها زمانی مشاهده می‌شود که خانواده‌ها از طریق فعالیت‌هایی مانند کتاب خواندن، بازی و گفتگوهای عمیق و معنادار، زمان، انرژی و عشق را برای کودک صرف کنند. خانواده هایی که از کودکان سوء استفاده می کنند یا هنگامی که کودک از آنها سوال می کند و او را نادیده می گیرند، بر سرکوب استعداد پرسشگری دامن میزنند. 
7. وضعیت اجتماعی-اقتصادی
خانواده‌های مرفه می‌توانند منابع یادگیری بهتری را برای فرزندان خود ارائه دهند و در صورت نیاز کودکان، کمک‌های ویژه‌ای را در اختیار کودک قرار دهند. کودکان خانواده های فقیرتر ممکن است به منابع آموزشی و تغذیه مناسب دسترسی نداشته باشند تا به پتانسیل کامل خود دست یابند. آنها همچنین ممکن است والدین شاغلی داشته باشند که ساعات زیادی کار می کنند و نمی توانند زمان با کیفیت کافی را برای کشف و رشد استعداد خود صرف کنند.
بهترین راه شناسایی استعدادهای ذاتی کودکان
در حالی که مراحل رشد کودکان ما سرنخ هایی در مورد سنی که استعدادهای آنها در آن ظهور می کند به ما می دهد، توجه به انواع هوش آنها به ما کمک می کند تا آنها را کشف کنیم. بیش از یک حوزه وجود دارد که هوش کودک خود را نشان خواهد داد. اینها؛ حوزه‌های بسیاری از جمله کلامی-زبانی، منطقی-ریاضی، دیداری-فضایی، موسیقی-ریتمیک، جسمانی-جنبشی، درونی، اجتماعی و طبیعت را پوشش می‌دهد. هر یک از این انواع هوش را می توان تا حدی در اختیار داشت. با این حال، کودک ما ممکن است در یک یا چند زمینه هوش استعداد بیشتری داشته باشد.
 
برای این کار لازم است فضاهایی ایجاد کنیم که فرزندانمان با توجه به سرنخ های کوچک بتوانند استعدادهای خود را آشکار کنند. مثلا اگر فرزندمان استعدادی در زمینه جسمی حرکتی داشته باشد، می توانیم با اطمینان از اینکه او در دوره ها یا فعالیت هایی شرکت می کند که بتواند این توانایی را نشان دهد و بفهمد علاقه مند است یا نه، آن را با دقت و وضوح بیشتری مشخص کنیم. 

با کودک سرکوب شده و درون ریز چه کنیم؟
به هیچ عنوان به کودک خود برچسب نزنید. اجازه دهید خودش را بیان و شروع به برقراری ارتباط کند. کودک را برای محیط یا افراد جدید و ناآشنا آماده کنید. از قبل توضیح دهید که کجا خواهید رفت و چه کسی آنجا خواهد بود. در مورد درون ریز بودن فرزندتان اصرار نکنید، عصبانی نشوید یا استرس نداشته باشید. بپذیرید که ذات او محتاط است و به او زمان دهید تا به محیط عادت کند.
رفتارهای سرکوب گرایانه والدین باعث افزایش درون ریز شدن کودک می شود. با کنجکاوی و تشویق از کودک خود حمایت کنید. به جای سرکوب استعدادهای کودکان به او این فرصت را بدهید که یاد بگیرد با ترس های جزئی کنار بیاید. کشف استعداد در کودکان تنها با این راه ممکن است. به یاد داشته باشید که کودک سرکوب شده، دیگر نمی تواند رشد کند و استعدادهای ذاتی خود را بروز دهد.
موانع رشد استعداد کودکان

فاکتورهای محیطی که مانع رشد استعداد می‌شوند
در زمینه توسعه استعداد، عوامل محیطی به عواملی اطلاق می‌شود که هدف آنها به حرکت درآوردن فرد در مسیر رشد و توسعه استعداد است. این عوامل همچنین در صورت عدم تحقق آنها می‌توانند به عنوان موانع رشد استعداد عمل کنند.
عدم پشتیبانی والدین برای توسعه استعداد کودک
رشد هر استعدادی در کودک نیازمند توجه و حمایت والدین است. به عنوان مثال می‌توان به حمایت عاطفی و مالی از طرف خانواده، خرید اسباب بازی مناسب تقویت هوش و رشد استعداد کودکان، کلاس‌های تخصصی، یا مربیگری در داخل و خارج از زمینه‌های آموزشی سنتی و دسترسی به فرصت‌ها و کارشناسان در حوزه استعداد اشاره کرد. پس بی‌توجهی یا عدم پشتیبانی والدین می‌تواند یکی از موانع رشد استعداد کودکان باشد.
عدم شناخت استعدادهای کودک
یکی دیگر از موانع رشد استعداد به عدم شناخت انواع هوش و استعداد کودکان مربوط است.
اگر فردی که دارای پتانسیل فوق‌العاده‌ای در ریاضیات و دارای میزان بالای هوش منطقی ریاضی است، اما استعداد کمتری در حوزه‌های دیگر دارد و مثلا در هوش تجسمی فضایی کاملا معمولی است، به‌جای رشته ریاضی فیزیک، به مدرسه‌ای برای هنرهای نمایشی فرستاده شود، این محیط آموزشی کمتر از رشد استعداد در ریاضیات پشتیبانی می‌کند.

موانع فردی رشد استعداد
عوامل فردی یا شخصی که از جمله موانع رشد استعداد به حساب می‌آیند به چند دسته تقسیم می‌شوند:
•    مشکلات مرتبط با خلق و خو
•    موانع ناشی از اختلال شخصیت
•    کمبود مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی
•    موانع مرتبط با سلامت روان
•    باورها و ارزش‌های فردی
عوامل ارثی و بیولوژیکی
بخشی از عوامل فردی رشد استعداد، آنهایی هستند که منشاء بیولوژیکی دارند. به عنوان مثال، افراد با سطوح مختلف در ابعاد هوش و استعداد، میزان اجتماعی بودن و پشتکار به دنیا می‌آیند و این سازه‌ها در کنار سایر عوامل با یکدیگر و محیط تعامل خواهند داشت و منجر به تفاوت در شکوفایی استعداد افراد می‌شود.

نسبت علاقه و استعداد فرد
هرچند که تحقیقات علوم عصب‌شناختی همسویی علاقه با استعداد است اما به دلیل تاثیرات ارزش‌های اجتماعی و سایر عوامل، علایق فردی همیشه با استعدادها و توانایی‌ها همخوانی ندارد. در این صورت فرد معمولا تعهد کمتری نسبت به رشد استعداد خود در آن زمینه دارد.
پس بهتر است منتظر بمانید تا فرزندتان علاقه واقعی خود را به یک رشته، هر چه که باشد، ابراز کند. یک راه مناسب استعداد فرزندان توجه به بازی های آنها است. یا وقتی کودکی به خرید اسباب بازی خاصی اصرار دارد، باید از خود بپرسید که این علاقه با کدام استعداد در وجود او مرتبط است.
اما اگر استعداد کمتری هم در آن زمینه داشت، او را تشویق کنید که با پشتکار خواهد توانست در زمینه مورد علاقه خود پیشرفت کند.
ترس از شکست 
ترس از شکست یکی از موانع رشد استعداد است و افراد ممکن است به دلیل ترس از شکست از فرصت‌های مختلف برای توسعه توانایی‌های خود اجتناب کنند.
از این رو باید مهارت مدیریت شکست را به کودکان آموخت تا به جای ترس از شکست، آن را به پلی برای رشد بیشتر استعدادهای خود و پیروزی قرار دهند.
توصیه‌هایی به والدین برای رفع موانع رشد استعداد کودکان
توصیه ‌ها و راهکارهایی که در ادامه ارائه می‌کنیم، می‌تواند برای رفع موانع رشد استعداد، مفید و موثر باشد.
در مورد رشد استعداد کودکان حساسیت بیش از حد نشان ندهید
بسیاری از والدین در مورد رشد استعداد کودکان خود نگران و حساس هستند و گاهی بیش از حد نگرانند. عمده نگرانی والدین در این مورد است که آیا رشد فرزندشان طبیعی است و او از هوش نرمال برخووردار است.  آیا آنها در مدرسه و درس و زندگی خود موفق می‌¬شوند یا خیر؟
این در حالی است که کودکان ما مقاوم‌¬تر از آنند که ما فکر می‌¬کنیم. البته، این بدان معنا نیست که ما نباید به فرزندانمان فکر کنیم. البته طبیعی است که پدر و مادر در مورد فرزندان خود نگران باشند. با این حال، نگرانی دائمی والدین می‌¬تواند اثرات منفی بر رشد استعدادهای کودک داشته باشد.
در حقیقت نگرانی زیاد شما تاکیدی بر مشکل است نه بر راه حل. لازم است بدانید کودکان به راحتی می‌-توانند درک کنند که شما نگران هستید و این نگرانی شما سبب استرس و نگرانی کودک شما نیز خواهد شد.
همین امر نیز خود اثری منفی بر رشد توانایی و استعداد فرزندان دارد و یکی از موانع رشد استعداد کودکتان به شمار می‌رود. به خاطر داشته باشید بچه¬ ها به محیطی آرام و به دور از تنش و حتی نگرانی برای رشدی مطلوب نیاز دارند.

مقایسه یکی از موانع رشد استعداد کودکان است
یکی از بزرگترین اشتباهات رایج والدین، مقایسه کودک خود با کودکان دیگر است. این در حالی است که هر کودک منحصربه‌فرد بوده و استعدادها و توانایی‌‌های خاص خودش را دارد.
هر کودک در سن خاص و مربوط به خود خزیدن، راه رفتن و صحبت کردن را یاد می¬‌گیرد. در واقع هر کودک از همان ابتدای تولد، یک جدول زمانی مربوط به رشد خود را دارد.
بنابراین هر گونه تأخیر یا تفاوت در رشد نباید برای شما نگران‌کننده باشد. شاید کودک شما نسبت به دیگر کودکان دیر زبان باز کند، ولی در عوض ممکن است از توانایی جسمانی و هوش بدنی جنبشی بیشتری برخوردار باشد. یا شاید کودک شما خوب شعر نخواند ولی توانایی خوبی در فراگیری ریاضی داشته باشد.
مقایسه به رشد و افزایش عزت نفس کودکان آسیب می‌زند و باعث می‌شود که کودک احساس ناتوانی و بی استعدادی کند. 
کودک را مجبور نکنید
اعمال فشار به فرزندان برای انجام فعالیت‌¬ها می‌¬تواند نتیجه‌‌ای معکوس داشته باشد. به خاطر داشته باشید که فرزند شما باید دارای استعداد و توانایی لازم برای آن فعالیت باشد.اجازه بدهید کودک شما خود مسیرش را به شما نشان بدهد و شما فقط مسیر را برای او هموار کنید.

اجازه دهید کودک با مشکلات دست و پنجه نرم کند
مشکلات و موانع بخشی از زندگی و فعالیت‌های روزانه است و باید شیوه مقابله با آنها را آموخت. کودکان نیز بنا به سن و سال خود و در زندگی روزمره خود با موانعی و مشکلاتی مواجه می‌شوند.
لطفا اجازه تجربه کردن موانع و رفع آنان را به کودک خود بدهید. چرا که همین مسائل و مشکلات به رشد توانایی‌هایشان کمک می‌¬کند.

به کودک خود آداب اجتماعی را بیاموزید 
لازم است کودکان در حد لازم با آداب و مفاهیم اجتماعی آشنا شوند. آموزش آداب اجتماعی از همان دوران کودکی باید انجام پذیرد.
اینکه کودک بیاموزد در هر مکان و در هر زمانی چه رفتاری از خود نشان دهد، اهمیت دارد. اما گاهی والدین با تأکید بیش از حد بر رعایت آداب اجتماعی عرصه کودکی را بر فرزندان خود تنگ می‌کنند و فراموش می¬‌کنند که کودکان باید کودکی کنند!

کودک شما نیاز به توجه کردند دارد

زمانی که کودک شما نیاز به توجه و گوش داده شدن دارد، لطفا گوشی، کامپیوتر یا تلویزیون را خاموش کنید و به او توجه کنید!
کودکان در هر سنی چه پیش از دبستان یا بعد از آن، در هنگام صحبت کردن با شما نیاز به توجه کامل شما دارند. بنابراین برای او شخصیت و احترام قائل شوید و کار خود را برای چند دقیقه‌‌ای کنار بگذارید. او را در آغوش بگیرید و چشم در چشم او، نشان دهید که به او توجه کامل دارید.
ولی والدین معمولا زمان صحبت کردن با کودکان عادت دارند به کارهای مختلف‌شان رسیدگی کنند و شاید صحبت‌های کود¬کشان را چندان با اهمیت تلقی نمی‌کنند.
این بی‌توجهی و اهمیت ندادن، خود یکی از موانع رشد استعداد و آفتی برای رشد توانایی¬‌های کودکان است. اگر به دنبال سرنخی برای کشف استعداهای کودکتان هستید، این فرصت‌‌های ناب هم صحبتی با آنان را غنیمت بشمارید.

سخن آخر موانع رشد استعداد کودکان
هر کودکی هوش و استعدادهای خاص خودش را دارد. شرایط مختلف ژنتیکی، محیطی و فردی در رشد استعداد کودکان موثر هستند. خانواده و والدین نقش مهمی در کشف و شکوفایی استعداد کودکان دارند.

به یاد داشته باشید، هدف این است نقش مهمی در کشف و شکوفایی استعداد کودکان داشته باشید و از آنها حمایت کنید.
برای رزرو وقت مشاوره و روانشناسی تماس بگیرید:
66728052-021 -09010131575