نقش تغذیه در کاهش علائم بیش فعالی و کمبود توجه ADHD
هیچ مدرکی وجود ندارد که رژیم غذایی باعث اختلال رفتاری نقص توجه و بیش فعالی شود.
با این حال ، تحقیقات نشان می دهد که برای برخی از افراد ، تغییرات رژیم غذایی می تواند به بهبود علائم کمک کند.
در حقیقت ، مقدار قابل توجهی از تحقیقات چگونگی تأثیر تغذیه بر ADHD را بررسی کرده است.
ADHD چیست؟
اختلال بیش فعالی و کمبود توجه (ADHD) نوعی اختلال رشد عصبی است که شامل بی توجهی ، بیش فعالی و تکانشگری است. این یکی از رایج ترین اختلالاتی است که کودکان ممکن است داشته باشند اما بسیاری از بزرگسالان را نیز مبتلا می کند.
علت دقیق ADHD مشخص نیست ، اما تحقیقات نشان می دهد که ژنتیک نقش اصلی را بازی می کند. عوامل دیگری مانند مسمومیت محیطی و تغذیه نامناسب در دوران نوزادی نیز دخیل می باشند.
اعتقاد بر این است که ADHD از سطح پایین دوپامین و نورآدرنالین در منطقه ای از مغز که مسئول خودتنظیمی است ناشی می شود.
هنگامی که این عملکردها مختل می شوند، افراد برای تکمیل وظایف، درک زمان، تمرکز و جلوگیری از رفتارهای نامناسب تلاش می کنند که این به نوبه خود بر توانایی آنها در کار کردن، عملکرد خوب در مدرسه و حفظ روابط مناسب تأثیر می‌گذارد و می‌تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد.
ADHD به عنوان یک اختلال قابل درمان در نظر گرفته نمی شود و در وافع درمان آن، کاهش علائم است. از رفتار درمانی و دارو بیشتر استفاده می شود.با این حال ، تغییرات رژیم غذایی نیز ممکن است به مدیریت علائم کمک کند. و همچنین تغییرات رژیم غذایی نیز ممکن است مفید باشند.
آیا آنچه می خورید به توجه، تمرکز و یا بیش فعالی کمک می کند؟
هیچ دلیل علمی واضحی وجود ندارد که اختلال بیش فعالی و کمبود توجه در اثر رژیم یا مشکلات غذایی بوجود می آید. ولی تحقیقات نشان داده اند که غذاهای مشخصی حداقل می توانند در تاثیر این علائم در گروه کوچکی از افراد نقش داشته باشند. بنابراین آیا این غذاها چیزهای خاصی هستند که اگر شما این شرایط را داشته باشید نباید بخورید؟ و یا اگر فرزند شما دچار مشکل کمبود توجه و بیش فعالی باشد نباید بخورد و آنچه می خورد را باید تغییر دهید؟
رژیم غذایی بیش فعالی چیست؟
این مورد می تواند شامل غذاهایی باشد که شما می خورید و یا هر مکمل غذایی که شما مصرف می کنید. به طور ایده آل عادات غذایی شما به کارکرد بهتر مغز کمک می کند و این علائم را کاهش می دهد مثل بی خوابی و یا عدم تمرکز.
ممکن است در مورد این مواد غذایی که روی تمرکز تاثیر دارند شنیده باشید.
تغذیه کلی: فرض بر اینست که برخی از غذاهایی که شما می خورید ممکن است علائم شما را بهتر یا بدتر نمایند. هم چنین ممکن است خیلی از مواد غذایی که نمی خورید به بهبود علائم شما کمک کنند.
رژیم مکمل غذایی: با این برنامه شما ویتامین ها، مواد معدنی و یا سایر مواد غذایی را به تغذیه خود اضافه می کنید، این ایده به گونه ای است که می تواند به شما کمک کند چیزی را که از طریق غذا خوردن نمی توانید کسب کنید جبران نمایید. پیشنهاد دهندگان این نوع رژیم های غذایی بر این باورند که اگر مقدار کافی از این مواد غذایی را نداشته باشید ممکن است علائم شما تشدید گردد.
رژیم های غذایی حذفی: این رژیم غذایی شامل نخوردن غذاها یا مواد غذایی می باشد که فکر می کنید منجر به رفتارهای خاصی شده یا علائم را بدتر می کنند.
هاتسو می‌گوید:" رژیم غذایی سالمی که شامل تمام مواد مغذی لازم برای کودکان است، می‌تواند به کاهش علامت‌های اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی کمک کند."
غذاهای مفید برای کودکان بیش فعال
اگرچه غذای خاصی برای درمان و بهبود بیش‌فعالی وجود ندارد اما رژیم‌های غذایی خاصی برای بیش‌فعالی وجود دارد. غذاهای چرب و دارای شکر تصفیه‌شده، باعث افزایش خطر بیش‌فعالی (ADHD) می‌شود و رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، بنشن، غذاهای دریایی و روغن زیتون، ضد بیش‌فعالی‌اند. درنتیجه والدین باید رژیم غذایی سرشار از این مواد غذایی را برای کودکشان فراهم کنند.
رژیم غذایی متعادل برای کودکان بیش‌فعال، باید شامل غذاهای مختلف و مفید از گروه‌های غذایی مختلف باشد و مواد غذایی زیر را برای آنها فراهم کند.
کربوهیدرات‌های پیچیده
کربوهیدرات‌های پیچیده قندهایی هستند که، بدن آنها را به‌آرامی هضم می‌کند و باعث آزادسازی مداوم گلوکز (نوعی قند ساده) در جریان خون می‌شوند. آزادسازی مداوم گلوکز در گرسنگی، اشتها و سوخت‌وساز انرژی مؤثر است. غلات کامل و غلات صبحانه، بنشن، میوه‌ها و سبزیجات نشاسته‌ای، منابعی سرشار از کربوهیدرات‌های پیچیده هستند. درنتیجه باید این غذاها را به مقدار کافی و به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم و کامل، در رژیم غذایی فرزندتان بگنجانید.
پروتئین گوشت کم‌چرب
پروتئین یکی از مواد ضروری برای بدن است و باعث تنظیم بسیاری از کارکردهای بدن، از تولید سلول گرفته تا تولید آنزیم، می‌شود. افزودن منابع سالم پروتئینی، مانند لوبیاها، بنشن، لبنیات کم‌چرب، سفیده‌ی تخم‌مرغ، مرغ، ماهی و مغزها به رژیم غذایی روزانه‌ی کودک برای رشد عضلات مفید است. کودکان 4-14 ساله روزانه 19-46 گرم پروتئین لازم دارند.
چربی‌های سالم
کودکان ۴-۱۴ ساله، باید ۲۵-۳۵% انرژی روزانه‌ی خود را از چربی‌ها بگیرند. کمتر از 10% این میزان باید از چربی‌های اشباع و مابقی باید از چربی‌های غیراشباع تأمین شود. چربی به دلایل مختلفی برای بدن انسان ضروری است که از جمله‌ی آنها می‌توان به کمک به جذب ویتامین‌های محلول در چربی، مانند ویتامین A، D، E و K اشاره کرد.
برخی از منابع سرشار از اسید چرب امگا-3 عبارتند از:
• ماهی‌های چرب (ماهی تن و سالمون)
• مغزهایی مثل مغز گردو
• دانه‌هایی مثل چیا و بذر کتان
ویتامین‌ها و مواد معدنی
معمولاً کمبود زینک (روی) و آهن با بیش‌فعالی (ADHD) مرتبط است. اگرچه هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد کمبود مواد معدنی و ویتامین‌ها باعث بیش‌فعالی می‌شود، اما برخی تحقیقات نشان‌داده‌اند که فراهم کردن ریزمغذی‌ها برای بدن باعث بهبود برخی از علائم بیش‌فعالی، مانند عدم توجه، خواهد شد. علاوه بر این، به طور کلی مصرف ریزمغذی‌ها برای سلامت و کارکرد درست بدن ضروری هستند.
غذاهایی که کودکان بیش‌فعال نباید بخورند و یا باید کم بخورند
کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD) با حذف غذاها از رژیم غذایی درمان نمی‌شوند، اما برخی تحقیقات نشان‌داده‌اند که حذف برخی از غذاهای مضر از رژیم غذایی این کودکان (رژیم غذایی حذفی) باعث بهبود برخی از علائم بیش‌فعالی خواهد شد. حذف برخی از غذاها یا مواد زیر می‌تواند به بهبود علائم در کودکان بیش‌فعال کمک کند.
رنگ‌های خوراکی مصنوعی
غذاهای فرآوری‌شده و بسته‌بندی‌شده معمولاً رنگ‌های خوراکی مصنوعی دارند. این افزودنی‌ها باعث رنگارنگ‌شدن و جذاب‌شدن خوراکی‌ها می‌شوند اما ممکن است علائم بیش‌فعالی را نیز تشدید کنند. مصرف خوراکی‌های دارای رنگ خوراکی مصنوعی به کمترین میزان ممکن برای سلامت همه کودکان ضروری است.
شکر تصفیه‌شده
برخی از والدین، معتقدند که مصرف زیاد شکر باعث بیش‌فعالی در کودکان، به خصوص کودکان مبتلا به اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه (ADHD) خواهد شد.
علاوه بر این، مصرف زیاد شکر در کودکی باعث مشکلاتی در سلامتی کودک، مانند چاقی، پوسیدگی دندان و دیابت نوع۲ خواهد شد. درنتیجه محدود کردن مصرف شکر برای کودکان، حتی اگر تأثیر مستقیمی بر رفتار وی نداشته باشد، کار درستی است.
کافئین
کافئین ماده‌ی محرک طبیعی است که در صورت مصرف زیاد می‌تواند تأثیراتی منفی بر سیستم عصبی مرکزی و قلب داشته باشد. پزشکان مصرف کافئین یا نوشیدنی‌های حاوی کافئین را در کودکان زیر 5سال ممنوع می‌دانند.اگرچه کافئین برای بهبود عملکرد و کاهش بیش‌فعالی مفید است اما می‌تواند باعث اختلال در عملکرد داروهای بیش‌فعالی شده و مصرف زیاد آن عوارضی مانند بی‌اشتهایی و بی‌خوابی داشته‌باشد که باعث تشدید علائم بیش‌فعالی خواهند شد. به همین دلیل برای مصرف کافئین برای بهبود علائم بیش‌فعالی، باید با متخصص اطفال مشورت کرد.
برخی از صبحانه‌های مناسب برای کودکان بیش‌فعال
• تست (کره‌ی بادام‌زمینی طبیعی روی نان سبوسدار)
• تخم‌مرغ
• غلات کامل با شیر کم‌چرب
• ماست ساده با میوه‌ی تازه
• پنیر سرخ‌شده با نان سبوسدار
• آجیل و غلات کامل
• میوه
نکاتی برای تغذیه‌ی مناسب کودکان بیش‌فعال
کنترل کودکان مبتلا به بیش‌فعالی (ADHD) کار دشواری است و بسیاری از والدین سعی می‌کنند تا رژیم غذایی مناسبی برای کودکشان فراهم کنند. در اینجا نکاتی برای کمک به شما آورده شده تا بتوانید رژیم غذایی مناسبی برای کودک بیش‌فعال خود فراهم کنید و او را تشویق کنید تا غذاهای سالم بخورد.
1.برنامه‌ی منظمی داشته باشید: کودکان بیش‌فعال در برنامه‌ریزی، تنظیم و پیروی از برنامه‌ها مشکل دارند؛ درنتیجه داشتن برنامه‌ی منظم (روتین) راهی برای نظم‌دهی به این کودکان است. می‌توانید روزانه در ساعت مشخصی غذا بخورید. همچنین غذاها را رنگارنگ و خوش‌طعم درست کنید تا کودک مشتاق خوردن آنها باشد.
2. هیچ وعده‌ی غذایی را حذف نکنید: حذف وعده‌ی غذایی باعث کاهش شدید انرژی شده و منجر به پرخوری، مخصوصاً هله‌هوله مانند چیپس و کلوچه خواهد شد. پس کودک باید غذاهای مناسبی را در وعده‌های مشخص بخورد. وقتی که این غذاها را آماده می‌کنید، از کودکتان کمک بخواهید تا با اهمیت غذاها آشنا شود.
3.ژیم غذایی مناسب و متعادلی برای کودکتان فراهم کنید: رژیم غذایی متعادل، رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی مختلف از گروه‌های مختلف است. مثلاً غلات کامل، میوه، سبزیجات، مغزها، دانه‌ها و لبنیات کم‌چرب، منابع غذایی هستند که کودکان برای رشد و پیشرفت لازم دارند. پس به غذاهایی که کودکتان می‌خورد توجه داشته باشید و رژیم غذایی جامع و کاملی برای او فراهم کنید.
4. از مصرف غذاهای فوق فرآوری‌شده خودداری کنید: غذاهای فوق فرآوری‌شده، چربی و شکر زیادی دارند. همچنین ممکن است افزودنی‌هایی، مانند رنگ‌های خوراکی مصنوعی و نگهدارنده داشته باشند و روی رفتار کودکتان تأثیر بگذارند. پس مصرف مواد غذایی فرآوری‌شده را محدود کنید و کودکتان را برای خوردن مواد غذایی سالم تشویق کنید. به جای مواد فرآوری‌شده، میان‌وعده‌های سالمی برایشان فراهم کنید که سیرشان کنند و مفید باشند. برخی از این میان‌وعده‌ها عبارتند از:
• میوه‌های تازه، مثل موز، سیب، آلو، هلو و مرکبات
• ماست کم‌چرب و بدون شکر با میوه، اسموتی خانگی و شیک
• میوه‌ی خشک بدون شکر
• سبزیجات پخته
• چیپس غلات کامل
• نخودچی
• ترکیب دانه‌ها و مغزها
• غلات فیبری با میوه‌ی خشک و مغزها
• سبزیجات آب‌پز، بخارپز یا تفت‌داده‌شده
هرکدام از میان‌وعده‌های ذکر شده را خواستید به کودکتان بدهید، حتماً شامل 2-3 مورد از موارد بالا باشد و اجازه دهید که کودکتان خودش انتخاب کند. سپس این مواد را در دسترس کودک قرار دهید تا هروقت احساس گرسنگی کرد، بخورد.
حرف آخر
متخصصین ما در مرکز تخصصی روانشناسی و مشاوره جهادانشگاهی الزهرا(س) به شما در مورد تغذیه یا رژیم‌درمانگری کودکان بیش‌فعالتان می‌تواند به شما کمک کند تا برنامه‌ی غذایی مناسبی برای کودکتان تهیه کنید. همچنین این متخصصان می‌تواند به کودک بیش‌فعال در رفتاردرمانی کمک کند.
برای رزرو وقت مشاوره و روانشناسی تماس بگیرید:
66728052-021 -09010131575
نظر شما :