اثربخشی معنویت درمانی برکیفیت زندگی

معنویت درمانی به معنای در نظر گرفتن باورهای فرهنگی ـ مذهبی مردم در فرآیند درمانگری و در نظر گرفتن بعد متعالی مراجعان می‌باشد که آن‌ها را به‌سوی منبع متعالی رهبری می‌کند. اهمیت معنویت و رشد معنوی در انسان، در چند دهه گذشته به‌صورت روزافزون موردتوجه روانشناسان و متخصصان بهداشت روانی قرار گرفته است.
یکی از نخستین کسانی که این مسأله را مطرح کرد ویلیام جیمز فیلسوف و روان شناس آمریکایی بود. او می گوید: « ایمان ، بدون شک مؤثرترین درمان اضطراب است.» و اضافه می کند: « ایمان نیرویی است که باید برای کمک به انسان در زندگی وجود داشته باشد، فقدان ایمان ، زنگ خطری است که ناتوانی انسان را در برابر سختیهای زندگی اعلام می دارد» .
و در جایی دیگر می گوید: « میان ما و خداوند رابطه ای ناگسستنی وجود دارد ، اگر ما خود را تحت اشراف خداوند متعال درآوریم و تسلیم او شویم ، تمام آمال و آرزوهایمان محقق خواهد شد. »، شایسته است که دگرگونیهای سطحی و موقت زندگی ، آرامش درونی انسانی را که عمیقاً به خداوند ایمان دارد ، بر هم نزند چرا که انسان متدین واقعی، تسلیم اضطراب نمی شود و توازن شخصیت خویش را حفظ می کند و همواره آمادة مقابله با مسائل ناخوشایندی است که احتمالاً روزگار برایش پیش می آورد ».
کارل یونگ روان کاو می گوید:«در طول سی سال گذشته افراد زیادی از ملیتهای مختلف جهان متمدن، ‌با هم مشورت کردند و من صدها تن از بیماران را معالجه و درمان کرده ام ، اما از میان بیمارانی که در نیمة دوم عمر خود به سر می برند حتی یک بیمار را نیز ندیدم که اساساً مشکلش نیاز به یک گرایش دینی در زندگی نباشد. به جرأت می توانم بگویم که تک تک آنها به این دلیل قربانی بیمـاری روانـی شده بودنـد کـه آن چیزی را که ادیـان موجود در هر زمـان به پیرامون خود می دهند، فاقد بودند و فرد فرد آنها تنها وقتی که به دین و دیدگاههای دینی بازگشته بودند به طور کامل درمان شدند».
علاوه بر روان شناسان و روان کاوان ، بسیاری از اندیشمندان معاصر غربی این مسأله را گوشزد می کنند که مشکل انسان معاصر ، اساساً نیاز وی به دین و ارزشهای معنوی بر می گردد. مثلاً مورخ معروف ، آرنولوتوین بی می گوید ، بحرانی که اروپائیان در قرن حاضر دچار آن شده اند، اساساً به فقر معنوی آنها باز می گردد. او معتقد است « که تنها راه درمان این فروپاشیدگی اخلاقی که غرب از آن رنج می برد بازگشت به دین است».

معنویت مثل سقفی است که همه ابعاد زندگی ، زیر آن جا می‌شوند و رنگ و بوی معنوی می‌گیرند. بدون داشتن معنویت، افراد در دریایی متلاطم و خروشان، بدون هدفی مشخص و دستاویزی محکم، سرگردان شده و با امواج و تجارب مختلف زندگی بالا و پایین می‌شوند و درنهایت، دچار غم، بی‌لذتی، اضطراب و ناامیدی می‌شوند. هر گونه معنویتی می‌تواند به شما کمک کند، مثلا عشق به همسر، خانواده، ارزشهای شخصی و معنویت و داشتن معنا در زندگی به وسیله ارتباط با مبدا و مقصد هستی، معنویتی که از عشق به خدا و خالق انسان سرچشمه میگیرد و به تمام زندگی و ادراکات ما جهت خدایی می‌دهد و معنا و هدفی خداسو به اعمال ما میدهد، می‌تواند ما را به تعادل و تعالی برساند. 
ما معتقدیم انسان یک موجود چندبعدی است و همه‌ی این عوامل بر هم تأثیر می‌گذارند. ما در درمان چندبعدی معنوی می‌گوییم که انسان یک منشور هفت وجهی با دو بعد اصلی طبیعی و معنوی(ماورالطبیعه) است. این دو بعد مکمل هم هستند و با همدیگر وحدت دارند. اما بعد معنوی اصلی¬تر و مهم تر است، چرا که ما تمام مصائب و مشکلات را در بعد معنوی احساس می¬کنیم و تحقیقات جدید نشان می¬دهد که مکانیزم¬های معنوی بر افسردگی و اضطراب تأثیر زیادی دارد. آگاهی و فعال بودن این بعد از ما می¬تواند سایر ابعاد ما را نیز تحت تاثیر خود قرار بدهد. تفاوت افراد در بعد معنوی، می‌تواند موجب تفاوت‌های بسیار گسترده‌تر در سایر ابعاد روانی و اجتماعی بشود. از طرفی معنویت می‌تواند، احساس بی‌معنایی و بی‌هدفی و پوچی که ما تجربه می¬کنیم را اصلاح کند و به زندگی ما معنا ، هدف و ارزش بدهد. معنویت، ساختگی نیست و اصیل و واقعی است. بنابراین تمایل اساسی به قدرت برتر و عامل قدسی در سیستم همه¬ی انسان¬ها می¬تواند به همه¬ی ابعاد وجود وحدت دهد و فقط باید اکتشاف شود و به آن توجه شود.
معنویت درمانی با اتصال به یک نظام فکری توحیدی و ایجاد پشتوانه و منبع حمایتی پایدار، امکان توحیدیافتگی شخصیت، و ایجاد اعمال متعادل و متعالی، صبر و شکر را فراهم کرده و درنهایت موجب کاهش چشمگیر علائم افسردگی، اضطراب، افزایش سطح تحول روانی-معنوی، پیشگیری از عود، آرامش عمیق و رضایت پایدار می‌شود. 
از سویی مطابق با آیات قرآن، خدا انسان را به نیکوترین و متعادل‌ترین شکل آفریده است و یک نظام تشخیص‌گر درونی بنام عقل فطری و طبیعی درون این سیستم خلق کرده که مرکز کنترل و تنظیم، منبع آگاهی و هسته اصلی سیستم ماست(1). عقل طبیعی از ابتدا منظم و تسویه است و توانایی ادراک و تشخیص درست از غلط را دارد. یعنی می‌تواند تشخیص درست از نادرست بدهد و خودش را با استفاده از پیام¬رسان¬های هیجانی، تنظیم کند(2). البته این نیروی هدایت‌گر درونی که خداسو است و جهت خدایی دارد، در سیستم انسان نیاز به مراقبت دارد تا تسویه و متعادل باقی بماند(3). بنابراین نجات عقل، اصلاح ادراکات تحریف شده در برابر مبدأ، معاد، هستی و خود و شکل دهی به اعمال معنادار ، ارزشمند و هدفمند و مراقبت از آن از تکنیک های مؤثر در این مدل درمانی است.
سخن آخر معنویت درمانی
 پژوهشگران دریافته اند که معنویت می تواند برای افراد مفید باشد. افرادی که دارای ایمان و گرایش های دینی هستند، کمتر احساس تنهایی کرده و کمتر بدبین، افسرده یا مضطرب هستند. این افراد در عین حال با استرس های عمده زندگی بهتر مقابله می کنند و کمتر احتمال دارد مرتکب خودکشی شوند. اینگونه افراد هم نیز کمتر احتمال دارد که به سوء مصرف مواد روی آورند.

 1. تین ۴: لقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ»[۱]؛  الانفطار، ۷: الَّذی خَلَقَکَ فَسَوَّاکَ فَعَدَلَک‏؛ شمس، ۷ وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها
2. شمس، ۸: فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها
3. شمس، ۹ و ۱۰: قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاها، وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها

 

برای مشاوره درمان افسردگی و اضطراب

از طریق تلفن ثابت در سراسر کشور با شماره زیر تماس بگیرید:
تماس با شماره 

66728052-021

0901131575