تعیین حد و مرز سالم در روابط خود با دیگران

حد و مرز چیست؟
حد و مرز رابطه محدودیت هایی هستند که افراد برای محافظت از خود در برابر صدمه دیدن، دست درازی یا سوء استفاده ایجاد می کنند، مرزها به دیگران اجازه می دهد تا بدانند شما کی هستید، برای چه چیزی ارزش قائل هستید و چگونه می خواهد با او رفتار شود. علاوه بر این، حد و مرز در روابط به ایجاد فضای بین شما و سایر افراد در زمانی که به آن نیاز دارند کمک می کند.
حد و مرزهای سالم برای موفقیت روابط حیاتی هستند – هم مرز دوستانه و هم مرز عاشقانه. صحبت در مورد تعیین مرزها به به شیوه سالم است.
مرزهای سالم در روابط چیست؟
سلامت شیوه‌ی ارتباطی شما با طرف مقابل، سلامت آن رابطه را تعیین می‌کند. درک محدودیت‌ها و مرزهای شریک زندگی‌تان، توانایی شما را در برقراری ارتباط سالم و کمک به رفع اختلافات پیش از آنکه مشکل‌ساز شوند، افزایش می‌دهد.
مرزهای سالم بازتاب اصول، قوانین و دستورالعمل‌هایی است که برای خود تعیین کرده‌اید. تخطی و نادیده گرفتن این مرزها زمانی صورت می‌گیرد که شریک شما به این اصول یا نیازهای شخصی بی‌احترامی کند، آن‌ها را نادیده بگیرد یا از وجودشان بی‌اطلاع باشد.عدم مرزگذاری صحیح و تعیین محدودیت‌ها اغلب می‌تواند منجر به سوءاستفاده‌ی احساسی از شما توسط شریک عاطفی‌تان بشود، خواه به صورت عمدی، خواه غیرعمدی.
 حد و مرزها از کجا می آیند؟
عوامل زیادی وجود دارد که بر نحوه شکل گیری و توسعه حد و مرزهای ما تاثیر می گذارد، برخی مهم ترین این عوامل عبارت اند از:
•    چگونه رشد کرده ایم (نقش خانواده در تربیت فرزند)
•    ارزش ها و اعتقاد شخصی ما
•    تعریف فرهنگ و قوانین جامعه از حد و مرز
•    سبک زندگی
ویژگی های افراد با حد و مرز سالم
-    قاطع بودن و بیان مودبانه عقاید، افکار و احساسات و توانایی گفتن آری یا نه وو پذیرش دیگران حتی وقتی مخالف آن ها هستند
-    توانایی جدا کردن نیازها، افکار، احساسات و آرزوهای خود از دیگران
-    توانایی پذیرفتن مسئولیت اعمال خود
-    داشتن عزت نفس و احترام به خود
ویژگی های افراد با حد و مرز ناسالم
حد و مرزهای ناسالم به دو دسته تقسیم می شوند:
* سخت و نفوذ ناپذیر
-    نسبت به بازخوردهای دیگران مقاوم اند.
-    نسبت به دنیای خارج از حد و مرزشان بی تفاوت اند.
-    سرسختی و مقاومت بالاترین ارزش برای آن هاست.

*سست و متزلزل
-    از ترس طرد یا پس زده شدن به هیچ کس و هیچ چیز نمی توانند "نه" بگویند.
-    در جریان های عادی روزمره زندگی به آسانی آشفته می شوند.
-    درک ضعیفی از هویت خود دارند.
-    احساس مسئولیت بیش از حد نسبت به شادی و رضایت دیگران
چند راهکار موثر برای تعیین حد و مرز در رابطه
برای اینکه بتوانید در روابط خود حد و مرزهای درستی را تعیین کنید در نظر گرفتن چند توصیه روانشناسی می‌تواند تا حد زیادی راهگشا باشد. در ادامه به 5مورد از مهم‌ترین‌های آن‌ها اشاره کرده‌ایم.
1- استقلال رفتاری و عاطفی را بشناسید
یکی از دلایلی که باعث می‌شود افراد نتوانند حد و مرز درستی را در روابط و دوستی خود تعریف کنند، عدم آشنایی کامل آن‌ها با مفهوم استقلال است. برخی افراد فکر می‌کنند که استقلال تنها به معنی جدا شدن فیزیکی از خانواده است. این در حالی است که افراد باید از نظر روانی نیز به بلوغ برسند و از منظر هیجانی نیز برای هویت خود تعریف مستقلی داشته باشند.
کسانی که استقلال را با این دید نگاه نمی‌کنند ممکن است تمام احساسات خود را به حضور یا احساسات افراد دیگر پیوند بزنند و همین مسئله باعث می‌شود که کنترل هیجاناتشان بیش از همه در دست شخص دیگری نظیر والدین یا دوستان قرار داشته باشد. از همین رو با گذر از نوجوانی و رسیدن به دوره بزرگسالی باید بتوانید به یک استقلال همه جانبه دست یابید و هویت منحصر به فردی را برای خود تعریف نمایید.
2- شما حق دارید که برای روابط‌تان حد و مرز تعیین کنید
برخی افراد هنگامی که می‌خواهند چارچوب خاصی را در رابطه اعمال کنند به احساس بدی دچار می‌شوند. به خصوص زمانی که حد و مرزها به افراد نزدیک نظیر پدر، مادر یا همسر مربوط می‌شود. اما باید این را بدانید که داشتن حدود مشخص برای ارتباط بین فردی یکی از حقوق انسانی همه ماست. در حقیقت هر فرد بزرگسالی حق دارد هویتی مستقلی داشته باشد و هیچکش وظیفه ندارد که به طور دائم تسلیم خواسته‌ها یا نیازهای دیگران باشد.
3- مهارت جرات ورزی را تمرین کنید
برای اینکه حد و مرز مناسبی در روابطتان داشته باشید باید جرات مند باشید. در همین راستا باید بتوانید با حقوق فردی خود و دیگران در یک ارتباط سالم آشنا باشید و روش‌های درستی برای مخالفت کردن با خواسته‌های بی جای دیگران را بشناسید.
برخورداری از مهارت کافی برای “نه گفتن” از جمله مهارت‌های بسیار مهم در زمینه جرات ورزی است که باید آن را بیاموزید. اگر در این زمینه مشکل دارید و همواره احساس می‌کنید در ارتباطات خود درگیر مسائلی نظیر رودربایستی می‌شوید؛ مراجعه به یک روانشناس یا شرکت در کارگاه های آموزشی در زمینه مهارت‌های زندگی و مطالعه کتاب‌های خودیاری تا حد زیادی در این زمینه به شما کمک نماید.

4- برای خودتان خط قرمز بگذارید
هرکسی در زندگی خط قرمزهایی دارد. این خط قرمزها به او یادآور می‌شود که چه ارزش‌هایی دارد و چه مسائلی بیش از همه برایش مهم هستند. برای اینکه بتوانید خط قرمز‌هایتان را بشناسید سعی کنید به جنبه‌های مختلف زندگی خود دقت کنید و دریابید بیشتر نسبت به چه مسائلی حساس هستید یا شدیدترین واکنش‌هایتان نسبت به چه چیزهایی هستند؟ شناخت این موارد به شما کمک می‌کند تا بدانید در روابطتان به افراد تا چه حد اجازه پیشروی بدهید و چه جایی از مرزهای خود دفاع کنید.
5- به کارگیری مهارت گفتگوی موثر
برای اینکه بتوانید حد و مرزهای مناسبی در روابطتان داشته باشید باید به طور شفاف و واضح در مورد آن‌ها با اطرافیانتان صحبت کنید. اگر حساسیت‌های خود را با دیگران در میان نگذارید، نمی‌توانید انتظار داشته باشید که آن‌ها ذهن خوانی کرده و بطور خودکار به ارزش‌های شما احترام بگذارند. اگر احساس می‌کنید حرف زدن در این باره برای شما بسیار دشوار است، برای بالا بردن مهارت گفتگوی خود می‌توانید از یک روانشناس کمک بگیرید.
چه روابطی نیاز به تعیین حد و مرز دارد؟
هر رابطه میان فردی به حد و مرزهای مخصوص خود نیاز دارد. در ارتباط با افراد نزدیک‌تر مرزهای گسترده تری داریم و بخش بیشتری از وجود خود را با آن‌ها به اشتراک می‌گذاریم اما با افراد دورتر مرزهای بسته‌تری ایجاد می‌کنیم. اما مسئله مهم اینجاست که نزدیک‌ترین روابط نیز به یکسری چارچوب‌های خاص نیاز دارند.

برای دریافت مشاوره در زمینه مهارت های ارتباطی می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز تخصصی خدمات روانشناسی و مشاوره جهاددانشگاهی واحد الزهرا(س) از طریق شماره 02166728052 و یا با شماره 09010131575 تماس حاصل فرمایید.