بررسی سیاست‌های تحکیم خانواده ابلاغی مقام معظم رهبری (مدظله) و عملکرد سازمان‌های متولی

سلسله‌نشست‌های علمی-تخصصی «تبیین و تقویت گفتمان تحکیم خانواده در ایران» روز یکشنبه ۸ مهر ۱۴۰۳ از ساعت 13 تا 15 برگزار می‌شود. در این نشست، مرضیه عزتی وظیفه‌خواه، مسئول امور بانوان نهاد رهبری در دانشگاه‌های کشور، با محوریت "بررسی سیاست‌های تحکیم خانواده ابلاغی مقام معظم رهبری و عملکرد سازمان‌های متولی" سخنرانی کرد.

عزتی با تسلیت شهادت سید حسن نصرالله سخنان خود را آغاز کرد. او با بیان اینکه خانواده کوچک‌ترین واحد اجتماعی نیست؛ بلکه واحد شمارش اجتماع انسانی است، گفت: هیچ بنایی در اسلام مهم‌تر از خانواده نیست. خانواده بر مبنای زوجیت زن و مردی است که میثاق غلیظ ازدواج را می‌بندند و این زوجیت، یک سازه حیات‌بخش است که انسانیت را به نمایش می‌گذارد. او با توضیح این مطلب که در نگاه اسلامی، خانواده به‌عنوان نهادی مقدس شناخته می‌شود، افزود: «در تمام عالم واحد جامعه بشری فرد است، اما در اسلام زوجیت مطرح می‌شود، چرا که صفات جمال و جلال الهی را در خانواده نمایان می‌کند و تمام رفتارهای افراد در خانواده مثل کار کردن مرد برای تأمین خانواده، می‌تواند موجب تقرب به خداوند باشد.»

عزتی همچنین در خصوص تفاوت نگاه اسلام و مکاتب دیگر به خانواده گفت: در سایر مکاتب، مرد به تعالی می‌رسد و زن پایه تعالی است، اما در اسلام زن و مرد به یکدیگر تکیه کرده و همگام رشد می‌کنند. در این نگاه، عاقبت‌به‌خیری برای هر دو نفر تعریف شده است.

در ادامه، وی به برنامه‌های نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برای تقویت و تحکیم خانواده اشاره کرد. این برنامه‌ها شامل دوره‌های آموزشی مهارت‌های زندگی است که برخی توسط نهاد و برخی دیگر با همکاری مراکز مختلف برگزار می‌شود. او توضیح داد که زوجینی که ازدواج خود را در نهاد ثبت می‌کنند، به یک اردوی آموزشی در مشهد اعزام می‌شوند که طی آن مهارت‌های زندگی را می‌آموزند. طبق گفته عزتی، ازدواج‌های ثبت‌شده در نهاد مقام معظم رهبری با ۹۶ درصد موفقیت همراه بوده است. شعار نهاد "ازدواج آسان، به‌هنگام، پایدار و آگاهانه" است که تلاش شده به این هدف عمل شود.

عزتی همچنین به تغییرات اعمال‌شده در نظام آموزش دانشگاهی اشاره کرد و گفت که درس "دانش خانواده" جایگزین درس "تنظیم خانواده" شده است که علی‌رغم برخی انتقادات، محتوای آن خوب و راهگشا بوده است. او از دوره‌های متعدد در آموزش مجازی دانشگاهیان که به ایمنی سازی خانواده می‌پردازد نیز یاد کرد و از تاثیر بسزای آن در تحکیم خانواده گفت. علاوه بر این، وی از سایت "همرسان" نام برد که برای معرفی ازدواج طراحی شده است. این سایت با بررسی تجرد افراد و انجام تست‌های شخصیت‌شناسی، زوج‌های مناسب را به وسیله واسطه‌ای آموزش دیده به یکدیگر معرفی می‌کند. این وساطت تنها برای دانشجویان نیست، بلکه شامل اساتید و اعضای هیئت‌علمی که فرصت ازدواج نیافتند نیز می‌شود.

مسئول امور بانوان نهاد رهبری در دانشگاه‌های کشور به چالش‌های موجود در زندگی دانشجویان دختر در خوابگاه‌ها نیز اشاره کرد و گفت: دوره‌های مهارت‌های زندگی برای دانشجویان دختر دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران به‌صورت پایلوت برگزار شده است. این دانشجویان به دلیل دوری طولانی‌مدت از خانواده، دچار تعارض‌هایی در ارزش‌های خود و خانواده شده‌اند که آسیب‌ زیادی دارد و باعث دوری این دختران از خانواده شده است. در چهار دانشگاه علوم پزشکی شهر تهران این طرح اجرا شده و  بیش از ۸ هزار مشاوره فردی چهره‌به‌چهره به دانشجویان پزشکی در کنار دوره‌های مهارت‌های زندگی و حل مسئله ارائه شده است.

در بخش دیگری از سخنانش، عزتی به تعارض میان نیاز به لذت‌جویی در زندگی مدرن و مسئولیت‌پذیری در ازدواج اشاره کرد. او گفت: در سبک زندگی جدید، افراد به دنبال انتفاع شخصی از ازدواج هستند و این حق را که با تکلیف همراه است نمی‌پذیرند. متأسفانه روابط خارج از چارچوب ازدواج در حال گسترش است و افراد بیشتر به دنبال کسی هستند که آنها را خوشبخت کند تا اینکه به فکر این باشند که چگونه خود باعث خوشبختی شوند. او تأکید کرد که در نگاه توحیدی، هرکس به‌ازای حقوق خود، تکالیفی دارد و باید به آنها عمل کند تا حق دیگران را ادا کرده باشد. تحکیم خانواده نیز نوعی تکلیف است، اما در مکاتب غیراسلامی، فرار از تکلیف برجسته شده است. عزتی افزود که آموزش مسئولیت‌پذیری باید از دوران کودکی آغاز شود و پیش و حین مدرسه تا دانشگاه انجام شود. برای والدین در مدرسه به صورت دوره‌های مکمل اولیا و مربیان و برای مردان نیز دوره‌های آموزشی در دوران آموزشی سربازی برگزار شود. وی اشاره کرد که دوره‌های آموزشی پیش از ازدواج در زمان‌بندی و اجرای فعلی مؤثر نیستند و تاثیر کارآمدی ندارند. اگر برای یکدیگر هم مناسب نباشند در آن زمان خیلی از زوجین نمی‌توانند رابطه را تمام کنند.

در پایان، او به مشکلات موجود در ستاد ازدواج که ریاست آن بر عهده رئیس‌جمهور است، اشاره کرد و گفت: به دلیل مشغله فراوان رئیس‌جمهور، این ستاد نمی‌تواند به‌درستی عمل کند. نظارت بر سندهای مرتبط با ازدواج نیز بر عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی است. در نهایت ایشان پیشنهاد کرد که باید به پیشگیری از مشکلات ازدواج توجه شود و سیاست‌های مربوط به تحکیم خانواده باید بر پیشگیری و نه درمان مشکلات تمرکز داشته باشند تا بتوان این برای پایداری جامعه قدم برداشت.

گفتنی است که این طرح در دو فصل تشکیل و تحکیم خانواده و طی ۲۰ نشست علمی - تخصصی با رویکرد سیاست‌گذارانه به همت اندیشکده بانوان جهاد دانشگاهی واحد الزهرا (س) و دفتر امور زنان و خانواده استانداری تهران برگزار خواهد شد.