سندرم ایمپاستر چیست؟ علل+ علائم و نشانه ها خودکم بینی

احساس پایین بودن از دیگران ناشی از اعتماد به نفس پایین می باشد که منجر به مقایسه ی خود با دیگران می گردد. اما خود کم بینی فراتر از اینهاست و روح و روان فرد را درگیر میکند.
در حقیقت این احساس حقارت از شایع ترین بیماری های روانی محسوب می شود که همه ی ما ممکن است به آن مبتلا شویم. از این رو در این مقاله قصد داریم به طور کامل درباره ی علل و علائم سندرم ایمپاستر صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
 

 علائم سندروم ایمپاستر چیست؟
سندروم ایمپاستر هم مانند بسیاری از انواع مشکلات روانشناختی دیگر، با علائم و نشانه‌هایی همراه است. به گفته محققان، تقریبا هر فردی یک بار این سندروم را در طول زندگی خود تجربه می‌کند.
به طور کلی سندرم imposter با علائم خاصی دیده می‌شود:
روانشناسان معتقدند تجربیات منفی در دوران کودکی در احساس خود کم بینی یا حس حقارت بسیار مهم هستند. برخی از عواملی که باعث احساس حقارت و خودکم‌بینی در بزرگسالی و کودکی می‌شوند، عبارتند از:
•    تجربیات بد اولیه: تنبیه‌های دوران کودکی، غفلت پدر و مادر یا سوء استفاده جنسی یا تنبیه‌های دوران مدرسه بسیار مهم است. کودکانی با این نوع تجربیات اغلب این باور را دارند که بد هستند و مستحق مجازات هستند.
•    استاندارها و انتظارات غیر واقع‌بینانه والدین: کودکان با این نوع والدین مدام احساس می‌کنند به اندازه کافی خوب نیستند، زیرا نتوانسته‌اند انتظارات دیگران را برآورده کنند. والدین خودشیفته دارای کودکانی با حس حقارت درونی و خود کم بینی هستند. چرا که کودکان آن‌ها هیچ‌گاه نمی‌توانند تمایلات والدین خود را برآورده کنند. 
•    احساس گناه
افرادی که سندروم ایمپاستر دارند، همیشه یک احساس گناه درونی را تجربه می‌کنند. تصور آن‌ها از خودشان این است که فرد متقلب یا کلاه‌برداری هستند! با این تصور همیشه یک تجربه گناه و اشتباه درونی را همراه با خود دارند و از بودن در موقعیت و جایگاه خود راضی نیستند.

•    رفتارهای نامناسب گروه همسالان: باعث احساس حقارت و خود کم بینی در کودکان می‌شود. به خصوص در دوران نوجوانی، زمانی که هویت نوجوان شکل می‌گیرد. متفاوت بودن با همسالان موجب تمسخر شده و همین موضوع می‌تواند حس حقارت و حس خود کم بینی در نوجوان ایجاد کند که تا بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند.
•    عزت نفس پایین
از آنجایی که افراد مبتلا به این سندروم به شکل مداوم نسبت به توانایی و شایستگی‌های خود بی‌اعتماد هستند، عزت نفس پایینی دارند. آن‌ها اغلب خود را فردی بی‌لیاقت می‌بینند که ارزش جایگاهی را که در آن قرار گرفته‌اند، ندارند. عزت نفس پایین این سندروم را به شدت قوام می‌بخشد!

•    تحسین بی‌رویه: والدینی که مدام از تشویق‌های کلامی و یا جایزه برای کنترل رفتارهای کودک خود استفاده می‌کنند کودک خود را شرطی می‌کنند. زمانی که کودک وارد اجتماع می‌شود احساس می‌کند مدام باید تشویق و تحسین دریافت کند و زمانی که محیط این شرایط را فراهم نمی‌کند باعث می ‌شود او احساس کند چیزی در وجودش کم دارد که باید آن را تغییر دهد و او به اندازه کافی خوب نیست که محیط به تحسین و یا پاداش نمی‌دهد.
کمالگرایی
•    یکی دیگر از نشانه های سندروم ایمپاستر کمالگرایی است. افرادی که از این سندروم رنج می‌رند، کمالگرایی افراطی و عجب‌وغریبی دارند که باعث تشدید حالات آن‌ها می‌شود. این افراد هر چیزی را در بالاترین رتبه و موقعیت می‌خواهند و اگر این هدف برای آن‌ها حاصل نشود، احساس سرخوردگی زیادی دارند. آن‌ها معتقدند چیزی که کامل نباشد به درد نمی‌خورد!

وجود تجربیات زیر در کودکی و یا نوجوانی از عوامل موثر در ایجاد احساس خودکم‌بینی است:
1.    لوس کردن یا بیش از حد بها دادن توسط والدین
2.    آزار کلامی و یا جسمی توسط والدین و یا نزدیکان 
3.    مورد غفلت قرار گرفته شدن کودک
4.    نوع تربیت خانواده (انتقاد بیش از حد و انتظارات بالا والدین خودشیفته)
5.    تبعیض و محرومیت اجتماعی
6.    تعلق به گروه‌های اقلیت جامعه
7.    نقص‌های جسمی
8.    طردشده و ناخواسته بودن
9.    ترتیب فرزندان
 

چه کسانی در معرض ابتلا به سندروم ایمپاستر هستند؟
تقریبا هر کسی در معرض ابتلا به این سندروم قرار دارد و ممکن است در دوره‌هایی از زندگی خود آن را تجربه کند. اما افرادی هستند که به دلیل موقعیت، شرایط، شخصت و دیگر فاکتورهای خود، بیش از دیگران به این سندروم مبتلا شوند.
 
افرادی با والدین بسیار موفق
کسانی که والدین آن‌ها افراد بسیاری موفقی هستند و سوابق کاری، تحصیلی و ... بسیار درخشانی دارند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این سندروم هستند. آن‌ها این فشار بیرونی را روی خود احساس می‌کنند که در هر کاری با موفقیت کامل عمل کنند.

افرادی با سرعت موفقت زیاد
کسانی که موفقیت خود را در زمان کوتاهی به دست می‌آورند عموما این سندروم را تجربه می‌کنند. برای مثال نویسنده‌ای که اولین کتاب او به سرعت فروش رفته طرفدار دارد، یا فردی که در زمینه کاری، تحصیلی و ... به سرعت موفقیت کسب می‌کند به طور دائم از خودش می‌پرسد چطور ممکن است که در این زمان کوتاه به موفقیت رسیده باشد؟!

افرادی که به تنهایی کار می‌کنند
افرادی که به تنهایی کار می‌کنند، عموما به این سندروم مبتلا می‌شوند. زیرا ارزیابی کیفیت کار، عملکردها و بازخوردها از سوی کافرما صورت نمی‌گیرد و همه چیز درونی است.
 
افراد در اقلیت
کسانی که در اقلیت قرار دارند، مانند فرد معمولی که برای اولین بار در زمینه کاری خود رتبه‌ای را به دست آورده و ... با این سندروم روبه‌رو می‌شود.
 

درمان سندرم ایمپاستر
از آنجایی که خود کم بینی یا ایمپاستر نوعی احساس حقارت مداوم نسبت به خود می باشد، تمام ذهن فرد را درگیر می کند. از این رو فرد خود کم بین بایستی هرچه سریعتر درمان خود کم بینی را آغاز نماید. از جمله روش ها برای درمان خود کم بینی عبارتند از:
نظم دادن افکار:
اولین راه برای غلبه بر احساس خود کم بینی، نظم دادن به افکار و محدود کردن آنهاست. هر زمان احساس کردید افکار منفی در ذهنتان شکل گرفت از خود بپرسید که در مقابل چه افرادی احساس حقارت دارید؟ سعی کنید حین پاسخ دادن به این سوال بر احساسات خود غلبه نموده و به طور منطقی به این سوال پاسخ دهید. سعی کنید مشخص کنید طرف مقابل چه ویژگی ها و امتیازات مثبتی دارد که شما فکر میکنید برتر از شماست. سپس سعی کنید ویژگی ها و امتیازات مثبت خود را مرور کنید.
خودتان باشید:
باور کنید یا نه تنها یک نسخه از همه ما در این کره خاکی وجود دارد و هیچ دو نفری را نمیتوان یافت که از هر لحاظ شبیه هم باشند. پس مقایسه کردن خود با دیگران را کنار گذاشته و سعی کنید بهترین نسخه ممکن خودتان باشید.

ضعف های خود را بپذیرید:
برای غلبه بر خود کم بینی ضعف های خود را بپذیرید و قبول کنید در دنیا هیچ انسان کاملی وجود ندارد. 
و این را به خاطر داشته باشید بیشتر چیزهایی که موجب می شوند دچار خود کم بینی شویم ساخته ی ذهن هستند و حقیقتی ندارند. پس دست از مقایسه بردارید و سعی کنید با تقویت توانایی ها و مهارت ها به درستی در مسیر زندگی گام بردارید.
چگونه احساس حقارت را در خود از بین ببریم؟
اگر با عزت نفس پایین دست و پنجه نرم می‌کنید، راهکارهایی وجود دارد که می‌توانید برای بهبود حالتان انجام دهید. برخی از این راهکارها عبارتند از:
سبک زندگی خود را تغییر دهید
اگر از وضعیتی از ظاهر یا محل زندگی خود راضی نیستید آن را تغییر دهید حتی به میزان اندک تا حال بهتری را تجربه کنید. یا با تغییر در نگاه خود از فشار قضاوت دیگران خود را رها کنید.
خلاقیت را در زندگی خود جاری کنید
سعی کنید به مشکلات یا رنج‌های خود متفاوت نگاه کنید تا بتوانید احساس و رفتار متفاوتی نیز با آن‌ها داشته باشید.
خودآگاهی‌تان را بالا ببرید
انسان مجموعه‌ای از ویژگی‌های مثبت و منفی، نقاط قوت و ضعف است پس هر چه بیشتر در مورد خود آگاهی پیدا کنید بهتر می‌توانید در زمانی که احساس خود کم بینی به سراغتان می‌آید بخش‌های توانمند خود را به خود یادآور کنید.
علاقه اجتماعی ایجاد کنید
شبکه اجتماعی و داشتن افرادی که دوستشان بدارید و دوستتان بدارد می‌تواند در کم کردن احساس خودکم‌بینی موثر باشد، مهم است که بدانید احساس حقارت شما ممکن است با افراد اطراف شما مرتبط باشد .ممکن است بستگان، دوستان شما در دانشگاه، خواهر و برادر یا همکاران شما این احساس را تشدید کنند. پس آنها را شناسایی کنید. گاهی لازم است نوع تعاملتان را با این افراد تغییر دهید و احساس خوب دادن و گرفتن را ایجاد کنید و گاهی نیاز است این افراد را با افراد دیگری جایگزین کنید و در صورتی که امکان آن نیست می‌توانید از یک متخصص روانشناس در این زمینه برای یادگیری مهارت‌های ارتباطی کمک بگیرید. 
طرحواره‌های خود را شناسایی کنید
هر روز مدت زمانی را برای یادداشت افکار خود قرار دهید بعد از مدتی می توانید الگوی فکر کردنتان را پیدا کنید. هنگامی که افکار منفی ظاهر می‌شوند، مهم است که به طور فعال تحریف‌های شناختی را شناسایی کرده و تفکر مثبت را جایگزین تفکر غیر مفید کنید.
کمالگرایی را کنار بگذارید
برای خوب بودن نیازی به سخت‌گیری در مورد خود نیست. مراقبت از خود را تمرین کنید. خودتان را دوست داشته باشید. با خودتان مهربان باشید. بیش از حد موقعیت‌ها را تجزیه و تحلیل نکنید. انتظار نداشته باشید که یک شبه تغییر کنید. به خود زمان دهید تا کم کم احساس خود کم بینی در وجودتان از بین برود.
برای درمان خود کم بینی چه زمانی به مشاور مراجعه کنیم؟
اگر با توجه به تغییر سبک زندگی و تغییر افکارتان همچنان از حس حقارت و خودکم‌بینی‌تان رنج می‌برید، بهتر است در یک فضای غیر قضاوتی این احساسات را با یک متخصص روانشناس مطرح کنید، تا این احساس ریشه‌یابی شده و نسبت به آن بینش پیدا کنید.

برای رزرو وقت مشاوره و روانشناسی کودک ونوجوان با مرکز مشاوره جهاددانشگاهی واحد الزهرا(س) تماس بگیرید:
66728052-021 -09010131575