تأمین اجتماعی و مشاغل خانگی

به گزارش روابط‌عمومی جهاد دانشگاهی واحد الزهرا(س)، بیست‌وهشتمین جلسه از سلسله‌نشست‌های دوشنبه‌های مشاغل خانگی، روز دوشنبه 16 مردادماه با سخنرانی محمدحسن زدا، سرپرست سابق سازمان تأمین اجتماعی کشور و کارشناس متخصص سازمان تأمین اجتماعی، با عنوان "تأمین اجتماعی و مشاغل خانگی" برگزار شد.

محمدحسن زدا در این نشست پس از اشاره به این مطلب که از فروردین 1390 مشاغل خانگی تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی درآمدند، گفت: مشکل اولیه‌ای که در مورد بحث تأمین اجتماعی مشاغل خانگی مطرح است همین موضوع خانگی بودن این مشاغل است. در مورد بیمه‌های اجباری پرسنل شرکت‌ها، مؤسسات و کارخانه‌ها و اصناف (بیمه‌شدگان اجباری)، مکانیزم کنترلی بر اساس ماده 47 تأمین اجتماعی وجود دارد و علی‌رغم اینکه کارفرما هر ماه لیست بیمه خود را به سازمان تأمین اجتماعی ارائه می‌کند، برای کنترل و راستی‌آزمایی این لیست‌ها از مکانیسم بازرسی به دو شکل استفاده می‌کنیم. در مدل اول به‌صورت بازرسی کارگاهی توسط مراجعه بازرسان و انجام صورت‌برداری و در مدل دوم بازرسی دفاتر قانونی کارگاه‌های بالای 50 نفر پرسنل، که در این مدل بازرس تأمین اجتماعی جهت بازرسی دفاتر حساب آنها مراجعه می‌کند؛ اما در مشاغل خانگی بازرس امکان حضور در خانه‌های مردم را ندارد، بنابراین چون سازمان تأمین اجتماعی در مشاغل خانگی این مکانیسم کنترلی را ندارد، از طریق بیمه اجباری نمی‌توانیم این مشاغل را بیمه کنیم. اما سازمان از مدل بیمه‌های قراردادی استفاده می‌کند و مشاغل خانگی را تحت مدل بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد بیمه می‌کند که تفاوت چندانی با بیمه‌های اجباری ندارد و پوشش بیمه‌ای که به افراد ارائه می‌دهد دارای نوعی حق انتخاب است.

سرپرست سابق سازمان تأمین اجتماعی کشور در ادامه سخنان خود به شروط استفاده از بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد اشاره کرد و افزود: اولین پیش‌شرط استفاده از این نوع بیمه این است که افراد از واحد ذی‌ربط در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معرفی‌نامه داشته باشند و سپس فرایند بیمه‌شدن در سازمان تأمین اجتماعی آغاز می‌شود. همچنین برای این مدل بیمه شرط سنی وجود دارد که برای خانم‌ها نهایتاً 45 سال و  برای آقایان 50 سال است که البته اگر فرد متقاضی سن بیشتری داشته باشد، با تغییراتی در میزان حق بیمه، مشمول استفاده از بیمه تأمین اجتماعی می‌شود.

این کارشناس متخصص سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به سه شکل پرداخت حق بیمه 12، 14 و 18 درصد در ذیل مدل بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد گفت: افراد هریک باتوجه‌به وضعیت خود، شرایط سنی و وضعیت زندگی خود می‌توانند نسبت به انتخاب هریک از درصدهای بیمه‌ای اقدام کنند. همچنین اگر کسی تمایل داشته باشد از خدمات درمان سازمان تأمین اجتماعی استفاده کند، با پرداخت سرانه درمان به سازمان تأمین اجتماعی می‌توانند از این خدمات استفاده کنند. در کشور بیش از 90 بیمارستان و بیش از 500 درمانگاه و پلی‌کلینیک و دی کلینیک مرتبط با سازمان تأمین اجتماعی وجود دارد که برای بیمه‌شدگان صددرصد رایگان است و افراد می‌توانند از خدمات درمانی به طور کاملاً رایگان استفاده کنند.

زدا در بخش پایانی سخنان خود به مسائل مرتبط با قانون مشاغل خانگی و تأمین اجتماعی اشاره کرد و گفت: اگر قانون‌گذار بخواهد ارفاقی برای بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی مشاغل خانگی قایل شود می‌تواند ارفاق در مبلغ حق بیمه و ارفاق در سن باشد. البته باتوجه‌به نوع شغل و محیط کار و کاهش شدید هزینه‌ها در رفت‌وآمد و عدم نیاز به لباس کار و ایجاد شرایط ایمن در محیط خانه به نظر می‌رسد همین وضعیت بیمه کنونی برای مشاغل خانگی  مناسب باشد. البته برخی مشاغل خانگی دارای شرایط سخت و زیان‌آوری هستند، اما ازآنجا که این مشاغل در ذیل قانون کار قرار نمی‌گیرند و کارفرما ندارند، از قرارگرفتن در ذیل مشاغل سخت و زیان‌آور محروم هستند. این موضوعی است که نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد و فرایندی زمان بر و بسیار تخصصی است.

سلسله‌نشست‌های دوشنبه‌های مشاغل خانگی، دوشنبه هر هفته به همت اندیشکده بانوان و دبیرخانه مشاغل خانگی پهنه شرقی استان تهران جهاد دانشگاهی واحد الزهرا (س ) با تمرکز بر مسائل و چالش‌های مشاغل خانگی در ایران و با هدف گفتمان‌سازی و تولید اندیشه‌های به‌روز در این زمینه، در سه سطح سیاستگذاران و مجریان، پشتیبانان و متقاضیان طرح توسعه مشاغل خانگی برگزار می‌شود.