ساماندهی فعالیت اتباع خارجی در مشاغل خانگی: چالش‌ها و چشم‌انداز

به گزارش روابط‌عمومی جهاد دانشگاهی واحد الزهرا (س)، بیست‌وسومین جلسه از سلسله‌نشست‌های دوشنبه‌های مشاغل خانگی، روز دوشنبه 12 تیرماه با سخنرانی فاطمه نکولعل‌آزاد، پژوهشگر و مدرس دانشگاه، با عنوان "ساماندهی فعالیت اتباع خارجی در مشاغل خانگی: چالش‌ها و چشم‌انداز" برگزار شد.

نکولعل‌آزاد در این نشست با اشاره به این مطلب که مشاغل خانگی مزایای زیادی برای فعالین آن و همچنین اقتصاد کشور به همراه دارند، گفت: اگر سیاست‌گذاری در حوزه مشاغل خانگی به‌درستی اتفاق بیفتد، قطعاً منجر به کاهش آمار بیکاری کشور خواهد شد. کشورهای دیگر از جمله تایوان با شعار "هر کارخانه خانه و هر خانه کارخانه" و قرار دادن سیاست‌های تشویقی و حمایتی برای صنایع کوچک و مشاغل خانگی توانستند به نتایج بسیار مثبتی برسند. ما نیز اگر در کشور در حوزه مشاغل خانگی مانند کشورهای موفق در این زمینه از جمله تایوان، استرالیا و ایتالیا برنامه‌ریزی‌های درستی انجام دهیم قطعاً به نتیجه درستی خواهیم رسید.

این پژوهشگر با تأکید بر آمار بالای ورود اتباع افغانستانی در کشور در سال 1401 که باتوجه‌به تغییرات ژئوپلیتیک در کشورهای همسایه اتفاق افتاده، گفت: این موضوع چالش‌هایی را برای کشور در زمینه اشتغال و همچنین مشاغل خانگی ایجاد می‌کند که اگر به‌درستی برای آنها برنامه‌ریزی نشود، آسیب‌های زیادی را برای کشور به دنبال خواهد داشت. ازآنجا که کشور ما سیاست حُسن هم‌جواری با کشورهای همسایه را در پیش گرفته است، نمی‌تواند نسبت به وقایع این کشورها بی‌تفاوت باشد. در سیاست بین‌الملل هم کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته، زمانی که همسایگان دچار مشکل می‌شوند با سازوکارهای مشخص قوانینی را تدوین می‌کنند و پیرو این قوانین خدماتی از جمله اشتغال را به مهاجرین ارائه می‌دهند که البته این خدمات با محدودیت‌هایی همراه است.

این مدرس دانشگاه در ادامه سخنان خود افزود: باتوجه‌به اینکه کشور دررابطه‌با حضور اتباع خارجی، به‌ویژه اتباع کشور افغانستان سیاست درهای باز را در پیش گرفته است، معتقدم در این زمینه اگر هوشمندانه عمل کنیم می‌توانیم این چالش را به فرصت تبدیل کنیم، به شرطی که بسترهای لازم جهت این امر محقق شده باشد. وی همچنین تصریح کرد: برای حضور اتباع خارجی در بازار اشتغال کشور و همچنین مشاغل خانگی الزاماتی وجود دارد؛ به‌عنوان نمونه قبل از حمایت از حضور اتباع در مشاغل خانگی بستر لازم برای ورود اتباع به این مشاغل فراهم شود. باید بررسی شود آیا اتباع در مشاغل مورد تأیید در حال فعالیت هستند؟ آیا نظارتی روی کارهای آنها وجود دارد؟ آیا طرح ساماندهی اتباع کشورهای بیگانه با قانون مدنی و همچنین قانون اساسی کشور در تضاد است یا نه؟ آیا این افراد آموزش می‌بینند تا کسب‌وکار خانگی راه بیندازد و یا برنامه‌ریزی برای مهارت‌افزایی آنان وجود دارد؟ و در نهایت آیا سیاست‌گذاری مدونی برای مشخص‌کردن چارچوب حضور اتباع در مشاغل خانگی وجود دارد یا خیر؟

در این نشست نکولعل‌آزاد در پاسخ به این سؤال که "آیا باید در قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی به اتباع توجه خاصی نشان داده شود و به آنها اشاره شود یا خیر؟" گفت: ما در کشور با معضل بیکاری روبرو هستیم. جوانان ماهر متخصصی داریم که دچار چالش بیکاری هستند و پیشنهاد من این است در حوزه‌های مختلف حتی مشاغل خانگی از نیروی ایرانی استفاده شود و اتباع خارجی در اولویت بعدی قرار گیرند. باتوجه‌به تحریم و شرایط اقتصادی کشور در سال‌های اخیر، در مشاغل خانگی اولویت اول نیروهای توانمند داخلی باشند و بر مهارت‌افزایی نیروهای داخلی تأکید شود. وی همچنین افزود: در قسمت‌های مرزی کشور ما با پدیده نوظهور افراد افغانستانی - ایرانی مواجه هستیم و این برای مرزهای ما چالش بزرگی است که در درازمدت مخاطرات امنیتی را به دنبال خواهد داشت، بنابراین در چنین شرایطی بهتر است سیاست کشور در زمینه مهاجرپذیری جذب نخبگان و نیروهای ماهر و تحصیل‌کرده باشد.

این پژوهشگر و مدرس دانشگاه در پایان سخنان خود با اشاره به این مطلب که پیش‌نیاز بررسی حضور اتباع خارجی در مشاغل خانگی کشور، بازنگری و اصلاح در قوانین و آیین‌نامه‌های اجرایی مرتبط با سیاست‌های مهاجرپذیری کشور است، گفت: طرح ساماندهی اتباع خارجی که به مجلس ارائه شده است، در برخی موارد با اسناد بالادستی کشور دارای مغایرتساماندهی فعالیت اتباع خارجی در مشاغل خانگی: چالش‌ها و چشم‌انداز است. اگر چه این طرح دارای حسن نیت است؛ اما باید در ازای ارائه امتیاز به اتباع، دستاوردی برای کشور به ارمغان بیاید. تسهیلات باید در زمینه جذب نخبگان باشد نه هر دسته از اتباع خارجی. بهتر است مطالعات و پژوهش‌های ما به این سمت برود که چه تبعه‌ای در کشور می‌تواند مشاغل خانگی راه‌اندازی کند؟ ویژگی‌های فردی، خانوادگی، مهارتی و اجتماعی یک تبعه برای راه‌اندازی مشاغل خانگی چیست. اتباع باید بدانند مجازند کدام مشاغل خانگی را راه‌اندازی کنند و فرد تبعه خارجی شاغل در مشاغل خانگی دارای چه ویژگی‌هایی است؟

سلسله‌نشست‌های دوشنبه‌های مشاغل خانگی، دوشنبه هر هفته به همت اندیشکده بانوان و دبیرخانه مشاغل خانگی پهنه شرقی استان تهران جهاد دانشگاهی واحد الزهرا (س) با تمرکز بر مسائل و چالش‌های مشاغل خانگی در ایران و باهدف گفتمان‌سازی و تولید اندیشه‌های به‌روز در این زمینه، در سه سطح سیاست‌گذاران و مجریان، پشتیبانان و متقاضیان طرح توسعه مشاغل خانگی برگزار می‌شود.