ایمنی و مدیریت خطر در مشاغل خانگی

به گزارش روابط‌عمومی جهاد دانشگاهی واحد الزهرا (س)، بیست و یکمین جلسه از سلسله‌نشست‌های دوشنبه‌های مشاغل خانگی، روز دوشنبه 29 خردادماه، با سخنرانی داود پیرانی، دکترای تخصصی سلامت در حوادث و بلایا، مدیر مرکز خدمات تخصصی HSSE و مدیریت خطر جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی شهید بهشتی، با عنوان "ایمنی و مدیریت خطر در مشاغل خانگی" برگزار شد.

در این نشست، پیرانی با اشاره به این موضوع که تاریخچه وقوع حوادث به بلندای وجود بشریت است گفت: از زمان غارنشینی انسان، بشر همواره اقداماتی را برای حفاظت از جان خود در برابر بلایا انجام می‌داد. امروزه ایمنی و ایمنی در خانه تعریف دیگری دارد؛ به عبارتی که ایمنی در خانه یعنی تماس نداشتن با مواد شیمیایی خاص، وجود نور کافی در فضای خانه، عدم وجود استرس در محیط، حاکم نبودن گرما و سرمای شدید در محیط و سایر موضوعات از این جنس که به علت تغییر کاربری خانه به‌عنوان محلی برای کسب‌وکار، حتماً باید موردتوجه قرار گیرند.

وی در ادامه افزود: به موضوع ایمنی در مشاغل خانگی می‌توان با دو رویکرد خرد و کلان نگریست. در رویکرد خرد مسائلی مانند وقوع آتش‌سوزی در محل کسب‌وکار، مسمومیت‌های ناشی از استفاده از مواد شیمیایی و اشتعال‌زا در محیط‌های بسته و کوچک خانگی، قطعی آب و یا فشار بر مصرف برق خانگی و بلایای طبیعی و غیره مطرح هستند که لازم است از ابتدا کسب‌وکارهای خانگی با احتمال بروز آنها و راه‌های مقابله با این مخاطرات آشنایی پیدا کنند. در بعد کلان نیز باید به مناطقی که قرار است مشاغل خانگی در آنها ترویج پیدا کنند نگاه ویژه‌تری داشت. باید بدانیم یکی از نکات مهم دررابطه‌با کسب‌وکارها حفظ و پایداری آنهاست حتی اگر بلایای طبیعی و غیره اتفاق بیافتند، کسب‌وکار نباید آسیب ببیند. اگر قرار است در جایی یک شغل خانگی راه‌اندازی شود، باید در آن محل ارزیابی ریسک انجام شود.

مدیر مرکز خدمات تخصصی HSSE و مدیریت خطر جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه در مقابله با ریسک چهار رویکرد را می‌توان در پیش گرفت، تصریح کرد: در گام اول باید ریسک را تا حدی کاهش دهیم که برای ما قابل‌قبول باشد. بسیاری از ریسک‌ها هرگز صفر نمی‌شوند، اما قابل‌کاهش دادن هستند. در گام دوم می‌توان ریسک را انتقال داد. در یک کسب‌وکار خانگی که احتمال آتش سوزی وجود دارد می‌توان از انتقال ریسک به شرکت‌های بیمه‌ای استفاده کرد. باید در موضوعی مانند بیمه حوادث مشاغل خانگی شرکت‌های بیمه و دستگاه‌های سیاست‌گذار ورود کنند. در حالت عادی منزل مسکونی بیمه می‌شود، اما این بیمه آتش‌سوزی یا زلزله مشاغل خانگی در کشور وجود دارد؟ این یکی از موضوعات چالشی در حوزه بیمه های مشاغل خانگی است. وقتی از طریق اعطای وام و تسهیلات مالی به شکل گیری مشاغل خانگی کمک می‌شود، باید حتماً موضوع بیمه کسب‌وکار آنها نیز مد نظر قرار گیرد. رویکرد سوم پذیرش ریسک و رویکرد چهارم نیز اجتناب از ریسک تا حد ممکن است.

پیرانی با اشاره به این مطلب که HSE به معنای توجه به سه مقوله سلامت، ایمنی و محیط‌زیست است، گفت: برای مدیریت خطر در مشاغل خانگی باید چند عنصر اصلی حتماً موردتوجه قرار گیرند. اولین عنصر برای مدیریت خطر تعهد و رهبری بالاترین فرد سازمان است. در مشاغل خانگی که بالاترین فرد سازمان، خود شخص است باید خود را به رفتارهای ایمن متعهد کند. در گام بعدی فرد باید برای ایمنی هزینه کند و خط‌مشی داشته باشد. موضوع بعدی طرح‌ریزی برنامه‌هاست. باید برنامه‌ریزی کنیم که برای ایمن کردن محیط در هر سال چه اقداماتی انجام می‌دهیم. مثلاً گذاشتن حفاظ درصورتی‌که با مشتریان سالمند در ارتباط هستیم و یا نصب میله حمایتی برای سالمندان. وی در ادامه افزود: عنصر بعدی ارزیابی ریسک است که به‌عنوان قلب سیستم در HSE مطرح است؛ چراکه ابتدا ریسک‌های مکان مسکونی موردنظر مشخص می‌شود. آیا ریسک برق‌گرفتگی، لیزخوردن، آتش‌سوزی، ذخیره‌سازی مواد آتش‌زا و مواد شیمیایی و غیره در مکان موردنظر وجود دارد؟ سپس در فرایند ارزشیابی مشخص شود که چه برخوردی با ریسک‌های اولویت‌دار انجام شود.

این متخصص سلامت در حوادث و بلایا در ادامه سخنان خود با مطرح‌کردن چرخه مدیریتی چهارمرحله‌ای دمینگ - طرح و برنامه، انجام‌دادن، چک‌کردن و عمل‌کردن - گفت: برای هر کار نظام‌مندی لازم است یک طرح وجود داشته باشد و سپس این طرح انجام شود. دررابطه‌با مشاغل خانگی این طرح وجود دارد و اجرا هم شده است. در حال حاضر کشور ما در جایگاه دوم؛ یعنی اجرا قرار دارد. بر اساس چرخه دمینگ در مرحله سوم لازم است برنامه اجرا شده چک و بازبینی شود. در این مرحله است که باید کارشناسان در مورد ایمنی، پیوست‌های سلامت روانی مشاغل خانگی، پیوست‌های اقتصادی و رشد و بیزینس پلن این کسب‌وکارها صحبت کنند. در مرحله بعد باید مشاغل خانگی بعد از چک کردن، به یک اقدام تبدیل شوند.

بعد از انجام بررسی‌هاست که مشخص می‌شود کارهایی که تاکنون انجام داده‌ایم چه نتایجی داشته است. دررابطه‌با چرخه دمینگ در مشاغل خانگی اکنون بعد از گذشت این سال‌ها باید مشخص شود که سود مشاغل خانگی بیشتر است یا ضرر آنها؟ ممکن است در مشاغل خانگی از نظر مالی به افراد سود برسد، اما در کل آسیب‌هایی به آنها وارد شود که هزینه مالی زیادی برای آنها به دنبال داشته باشد. به‌عنوان‌مثال در صنف خیاطان بیشترین اختلالات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار دیده می‌شود. موضع ارگونومی و ایمنی و سلامت روان و توسعه کسب‌وکارهای خانگی در کنار یکدیگر بسیار مهم هستند؛ اما از نگاه ایمنی، مهم‌ترین فاکتور سلامت نیروی انسانی است. نباید افراد دچار ریسک‌هایی شوند که جان آنها را به خطر بیاندازد.

مدیر مرکز خدمات تخصصی HSSE و مدیریت خطر جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی شهید بهشتی در پایان ابراز امیدواری کرد واحدهای مختلف جهاد دانشگاهی با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بتوانند در راستای مسئولیت اجتماعی خویش در زمینه فرهنگ‌سازی و ترویج ایمنی در مشاغل خانگی ورود کرده و از سوی دیگر با اصلاح و بازنگری در قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی، پیوست‌های ایمنی مشاغل خانگی در این قانون گنجانده شود.

سلسله‌نشست‌های دوشنبه‌های مشاغل خانگی، دوشنبه هر هفته به همت اندیشکده بانوان و دبیرخانه مشاغل خانگی پهنه شرقی استان تهران جهاد دانشگاهی واحد الزهرا(س) با تمرکز بر مسائل و چالش‌های مشاغل خانگی در ایران و باهدف گفتمان‌سازی و تولید اندیشه‌های به‌روز در این زمینه، در سه سطح سیاست‌گذاران و مجریان، پشتیبانان و متقاضیان طرح توسعه مشاغل خانگی برگزار می‌شود.