رابطه شیوه فرزند پروری با شادکامی فرزندان

پژوهشهای متعددی که به بررسی علتها و پیامدهای مشکلات رفتاری کودکان پرداخته اند، حاکی از آن است که رفتارهای مشکل ساز کودکان از تعامل چندگانه عوامل  بیولوژیکی، محیطی و خانوادگی نشأت میگیرد، که در میان عوامل خانوادگی، فرزندپروری با ماندگاری و انتقال مشکلات رفتاری کودک به دوران تحولی بعدی رابطه مستقیم دارد. به عبارت دیگر شیوه فرزندپروری و کیفیت رابطه والد-کودک اثر معناداری روی عزتنفس، شادکامی و بهزیستی افراد دارد.
شیوه فرزندپروری، عاملی تعیین کننده و اثرگذار است که نقش مهمی را در آسیب شناسی روانی و رشد کودکان ایفا میکند. این که والدین کدام یک از انواع شیوه های فرزندپروری را در خانواده اتخاذ کنند تأثیر مهمی بر ابعاد مختلف زندگی فرد میگذارد. هدف همه شیوه های فرزندپروری، شکل دهی به شخصیت روانی فرد است.
والدین تاثیر به سزایی بر زندگی فرزندان خود می‌گذارند. بنابراین اگر قصد دارید به تقویت مهارت‌های فرزند پروری خود بپردازید، همواره به یاد داشته باشید که کودکان در هر زمینه‌ای مانند شما عمل می کنند و از الگوی رفتاری شما تبعیت می‌کنند. بنابراین این که چه می‌گویید مهم نیست. مهم این است که چگونه عمل می‌کنید. فرزندپروری به روشها و رفتارهای ویژه گفته میشود که جداگانه یا در تعامل با یکدیگر بر رشد کودک تاثیر میگذارد. درواقع  پایه و اســاس شــیوه فرزندپروری مبین تلاشهای والدین  برای کنترل و اجتماعی کردن کودکانشــان اســت. سبک های فرزندپروری به عنوان گرایشها و رفتارهای والدین نسبت به کودکانشان مفهوم سازی شده است که یک بافت و فضـــا را برای رفتار والدین در موقعیت های مختلف فراهم میآورد.

چرا توجه به فرزند پروری اهمیت دارد؟
خانواده اولین نهادی است که افراد در آن متولد می‌شوند، رشد می‌یابند و مراحل زندگی خود را طی می‌کنند. اساس یک جامعه سالم را خانواده‌های سالم و فرزندان آن‌ها تشکیل می‌دهند. از آنجایی که تربیت والدین به طور مستقیم در پرورش کودک و بروز ویژگی‌های شخصیتی او نقش دارد، فرزند پروری و یادگیری صحیح تربیت کودک اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. باید در نظر بگیرید که فرزند پروری مهارتی است که باید آن را پیش از فرزند آوری بیاموزید تا روابط والد و کودکی خود را به درستی شکل دهید. اگر تربیت و پرورش فرزند به شکل ناقصی اتفاق بیفتد و یا تحت تاثیر سبک‌های غلط اجرا شود، افراد در سنین بزرگسالی با مشکلات حاد رفتاری، عاطفی و ... مواجه می‌شوند. بنابراین فرزند پروی و یادگیری الگوهای صحیح آن، در تربیت فرزندان سالم اهمیت ویژه‌ای دارد. 

سبک های فرزند پروری و تاثیر آن بر کودکان
سبک فرزندپروری شما روی همه چیز، از وزن فرزندتان گرفته تا احساس او نسبت به خودش تأثیر گذار است. باید اطمینان حاصل کنید که سبک فرزندپروری شما از رشد و توسعه سالم حمایت می‌کند، زیرا نحوه تعامل شما با فرزندتان و انضباطی که در قبال او دارید تا پایان عمرش روی او تأثیر دارد. محققان چهار نوع سبک فرزندپروری را شناسایی کرده‌اند:
•    مستبدانه(Authoritarian)
•    مقتدرانه(Authoritative)
•    سهل گیرانه(Permissive)
•    بی اعتنا(Uninvolved)

سبک فرزند پروری مستبدانه
آیا هیچ یک از جملات زیر در مورد شما صادق است؟
•    معتقدید که بچه‌ها را باید دید نه اینکه به حرفشان گوش کرد.
•    وقتی نوبت به قوانین می‌رسد، شما معتقدید که یا قواعد من یا هیچ.
•    احساسات فرزندتان را در نظر نمی‌گیرید.
اگر هر یک از این جملات فوق در مورد شما صحت دارد، پس شاید والدین مستبد هستید. والدین مستبد معتقدند که کودکان باید قوانین را بدون استثنا رعایت کنند.
والدین مستبد به این دلیل معروف هستند که وقتی کودک دلایل پشت یک قانون را زیر سوال می‌برد، می‌گویند:« حرف حرفه منه!» آنها علاقه ای به مذاکره ندارند و بر اطاعت متمرکز هستند.
کودکانی که با والدین سخت‌گیر و مستبد بزرگ می‌شوند، بیشتر اوقات از قوانین پیروی می‌کنند. اما، اطاعت آنها بهایی دارد.
فرزندان والدین مستبد بیشتر با مشکلات عزت نفس مواجه هستند چون به نظراتشان اهمیت داده نشده است.
همچنین شاید این کودکان، متخاصم یا تهاجمی‌شوند. آنها به جای اینکه به این فکر کنند که چگونه کارها را در آینده بهتر انجام دهند، اغلب بر عصبانیتی که نسبت به والدین خودشان احساس می‌کنند، متمرکز می‌شوند. از آنجایی که والدین مستبد اغلب سختگیر هستند، شاید فرزندانشان در تلاش برای اجتناب از تنبیه، به دروغگوهای خوبی تبدیل شوند.

فرزندپروری مقتدرانه
آیا هیچ یک از جملات زیر در مورد شما صادق است؟
•    خیلی برای ایجاد و حفظ رابطه مثبت با فرزندتان، تلاش می‌کنید.
•    دلایل پشت قوانین خودتان را توضیح می‌دهید.
•    قوانین را اجرا و عواقبش را مشخص می‌کنید، اما احساسات فرزندتان را در نظر می‌گیرید.
اگر این عبارات آشنا به نظر می‌رسند، پس شاید شما یک والد مقتدر هستید. والدین مقتدر قوانینی دارند و از عواقبش استفاده می‌کنند، اما نظرات فرزندان خودشان را هم در نظر می‌گیرند. آنها احساسات فرزندانشان را تأیید می‌کنند و در عین حال روشن می‌کنند که در نهایت، بزرگسالان مسئول هستند.
به اعتقاد محققان، کودکانی که والدین مقتدری دارند، به احتمال زیاد به بزرگسالانی مسئولیت‌پذیر تبدیل می‌شوند که به راحتی احساساتشان را بیان می‌کنند.
کودکانی که با نظم و انضباط مقتدرانه بزرگ می‌شوند، معمولا شاد و موفق هستند. همچنین به احتمال زیاد حتی به تنهایی هم در تصمیم گیری و ارزیابی خطرات موفق هستند.
فرزند پروری سهل گیرانه
آیا هیچ یک از جملات زیر در مورد شما صادق است؟
•    قوانینی را تعیین می‌کنید اما به ندرت آنها را اجرا می‌کنید.
•    اغلب عواقب قوانین را اعلام نمی‌کنید.
•    فکر می‌کنید که فرزندتان با دخالت اندک از جانب شما به بهترین یادگیری خواهد رسید.
اگر این عبارات آشنا به نظر می‌رسند، پس شاید والدی سهل گیر هستید. والدین سهل گیر، نرم هستند. آنها اغلب تنها زمانی وارد عمل می‌شوند که مشکلی جدی به وجود آید.
آنها کاملا بخشنده هستند و نگرش «بچه‌ها باید بچگی کنند» را اتخاذ می‌کنند. وقتی از پیامدها استفاده می‌کنند، شاید آنها را اجرا نکنند. اگر کودکی التماس کند، شاید امتیازات را پس دهند یا اگر قول دهد که خوب رفتار کند، زودتر بخشیده می‌شوند.
کودکانی که با والدینی سهل‌گیر بزرگ می‌شوند، بیشتر از نظر تحصیلی دچار مشکل می‌شوند.
شاید این کودکان مشکلات رفتاری بیشتری نشان دهند زیرا ارزش قدرت و قوانین را نمی‌دانند. آنها اغلب عزت نفس پایینی دارند و ممکن است غم و اندوه زیادی را گزارش کنند.
آنها همچنین در معرض خطر بیشتری از نظر مشکلات سلامتی مانند چاقی قرار دارند، زیرا والدین سهل‌گیر تلاشی برای محدود کردن مصرف مواد غذایی ناسالم نمی‌کنند. حتی احتمال خرابی دندانی آنها بیشتر است زیرا والدین سهل گیر اغلب عادات خوبی مانند مسواک زدن ک را رعایت نمی‌کنند.
والدین طرد کننده
آیا هیچ یک از جملات زیر آشنا به نظر می‌رسد؟
•    از فرزندتان در مورد مدرسه یا تکالیفش نمی‌پرسید.
•    به ندرت می‌دانید که فرزندتان کجاست یا با کیست.
•    زمان زیادی را با فرزندتان نمی‌گذرانید.
اگر این عبارات آشنا به نظر می‌رسند، پس شاید یک والد طرد کننده هستید. والدینی طرد کننده، معمولاً اطلاع کمی ‌از کارهای فرزندانشان دارند. معمولا قوانین کمی دارند.  شایدکودکانشان، راهنمایی، تربیت و توجه زیادی دریافت نکنند.
والدینی طرد کننده از بچه‌ها انتظار دارند که خودشان، خودشان را تربیت کنند. آنها وقت و انرژی زیادی را برای رفع نیازهای اولیه کودکان اختصاص نمی‌دهند. شاید غفلت کنند اما این شرایط همیشه عمدی نیست. به عنوان مثال، والدینی که مشکلات سلامت روانی یا مشکلات سوء مصرف مواد دارند، شاید نتوانند به طور مداوم از نیازهای جسمی ‌یا عاطفی کودک مراقبت کنند.
در مواقع دیگر، والدین بی اعتنا ، در مورد رشد کودک آگاهی ندارند. گاهی اوقات، به سادگی در مشکلات دیگری مانند کار، پرداخت قبوض و مدیریت یک خانه غرق می‌شوند.
کودکان دارای والدین طرد کننده، احتمالاً با مشکلات عزت نفس دست و پنجه نرم می‌کنند. آنها در مدرسه، عملکرد ضعیفی دارند. همچنین مشکلات رفتاری مکرری از خود نشان می‌دهند و در  رتبه شادی، پایینی دارند.
شادکامی و نشاط نیز یکی از مهمترین نیازهای روانی بشر هستند که تأثیر عمده ای در شکل گیری شخصیت و سلامت روان دارد.
در مسائل تربیتی باید شادی، لذت، رشد و تکامل فردی در کنار آموزش و تحول عقلانی صادقانه مورد توجه قرار گیرد. زیرا شادی محصول زندگی متعادل، متنوع و رضایت بخش است که در آن نیازهای اساسی انسان برآورد شده است. نوع شیوه های فرزندپروری والدین، تاب آوری و عزت نفس را در دانش آموزان پیش بینی میکند. آنها همچنین دریافتند که خانواده، مدرسه، رسانه ها و دوستان منبع اصلی و تأثیرگذار هر جامعه ای میباشند که خانواده اولین و بیشترین تأثیر را بر روی فرزندان دارد. لذا افرادی که دارای تاب آوری وعزت نفس باال هستند واز سلامت روان برخوردارند، از خانواده هایی هستند که شیوه فرزندپروری غالب والدین،مقتدرانه است. والدین این خانواده ها در عین کنترل، رابطه ای گرم و صمیمی با فرزندان دارند و افراد دارای اختلال های رفتاری، ضد اجتماعی، ولگردی و رفتارهای تکانشی از خانواده هایی هستند که شیوه فرزندپروری آنها مستبدانه و سهل گیرانه بوده و رابطه والدین با آنها سرد و غیر صمیمی میباشد. 

آشنایی با مهارت های فرزند پروری
توجه دقیق به رفتارهای کودک، یک مهارت فرزند پروری با اهمیت است.
اگر شما هم جزء آن دسته از والدینی هستید که می خواهید گام هایی موثر برای کسب مهارت فرزند پروری و تقویت آن بردارید، لازم است با دقت به رفتارهای کودکتان توجه نمایید. عدم توجه به رفتارهای کودک، چه رفتارهای مثبت و چه رفتارهای منفی، می تواند برای والدین بسیار گران تمام شود.
عدم توجه به رفتارهای مثبت کودک، تشویق نکردن وی، عدم آموزش و برقراری رابطه مثبت با کودک، بی اعتنایی زیاد و… همه و همه می توانند دست به دست هم داده و زمینه ای را فراهم سازند که کودک توجه منفی از سوی والدین را به بی توجهی آن ها ترجیح داده و بدین ترتیب به انجام امور منفی روی بیاورد. این در حالی است که اگر کودک رفتاری منفی را از خود به نمایش گذاشته و با عدم توجه والدین مواجه شود، به ادامه این روند پرداخته و بدین ترتیب نتیجه ای موفق در تربیت وی رخ نخواهد داد.
توجه دقیق به رفتارهای کودک و نشان دادن عکس العمل لازم و درست می تواند گامی محکم به سوی تربیت صحیح کودک و کسب مهارت فرزند پروری محسوب گردد.
برای آنکه بهترین مشاوره را در زمینه فرزند پروری و تربیت کودک دریافت کنید، بهتر است از یک متخصص مشاوره و روانشناسی کودک کمک بگیرید. 

مرکز تخصصی روانشناسی و مشاوره جهاددانشگاهی واحد الزهر(س)، با دارا بودن بهترین درمانگران در حوزه‌های گوناگون روانشناسی، مانند روانشناسی و مشاوره کودک و نوجوان، روانشناسی خانواده، زوج درمانی، مشاوره فردی، گفتار درمانی و ... می‌تواند شما را برای داشتن زندگی بهتر همراهی کند.

بنابراین اگر تربیت کودکانتان برای شما مهم است و دوست دارید مشاوره فرزند پروری را به شکل تخصصی دریافت کنید، می‌توانید از خدمات مرکز تخصصی روانشناسی و مشاوره جهاددانشگاهی واحد الزهر(س)استفاده کنید.
 
سخن پایانی
فرزند پروری مهارتی است که اگر آن را به درستی بیاموزید و برای اجرای آن تلاش کنید، می‌توانید فرزندان سالم و خانواده شادی را داشته باشید. مشاوره روانشناسی کودک می‌تواند در این زمینه شما را یاری کند. درمانگران ما، شما را برای داشتن فرزندان سالم همراهی می‌کنند.
برای دریافت مشاوره می توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز تخصصی خدمات روانشناسی و مشاوره جهاددانشگاهی واحد الزهرا(س) از طریق شماره 02166728052 و یا با شماره 09010131575 تماس حاصل فرمایید.