لزوم بازنگری و گسترده‌سازی مفهوم و تعریف قانونی از مشاغل خانگی در ایران

به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی واحد الزهرا(س) سیزدهمین جلسه از سلسله‌نشست‌های دوشنبه‌های مشاغل خانگی، روز دوشنبه 28 فروردین ماه با سخنرانی احمد شریعت‌زاده، دبیر توسعه روستایی و اشتغال مناطق مرزی فراکسیون اشتغال و اصناف مجلس شورای اسلامی، با عنوان "لزوم بازنگری و گسترده‌سازی مفهوم و تعریف قانونی از مشاغل خانگی در ایران" برگزار شد.

در این نشست شریعت‌­زاده با بیان این مطلب که یکی از راهکارهایی که مجلس و دولت از طریق آن می‌توانند زمینه توسعه کسب‌وکارهای خرد را فراهم کرده و در مهار بیکاری و افزایش رشد اقتصادی جامعه تأثیرگذار باشند، توسعه کسب­‌وکارهای خانگی است گفت: شناسایی و بهره گیری از ظرفیت‌های بخش خصوصی و اشخاص حقیقی و حقوقی در حوزه آموزش، از مهم­‌ترین فعالیت­‌هایی است که می‌­توانند در فرایند توسعه مشاغل خانگی اثرگذار باشند.

وی در ادامه گفت: طرح توجه به مشاغل خرد و کوچک در دستور کار بسیاری از کشورها از جمله ایران قرار دارد، این طرح از سال 89 با تبدیل به قانون جنبه رسمی به خود گرفت و در سال 92 ستاد مشاغل خانگی در هیئت وزیران وقت پیگیری و دبیرخانه این ستاد راه‌اندازی شد. اما باگذشت چند سال مطالعات میدانی، مطالعات تطبیقی و بازدید از پروژه‌ها و اعتبارسنجی‌­های صورت‌گرفته ضرورت بازنگری و ایجاد یک‌سری تغییرات در مقوله مشاغل خانگی را تأیید می‌کنند.

شریعت‌­زاده در ادامه به نقش قابل‌­توجه مشاغل خانگی در اقتصاد و درآمدزایی کشورهای پیشرفته و کمتر توسعه­‌یافته اشاره داشت و افزود: به‌عنوان‌مثال در کشورهایی چون سوییس و تایوان، گسترش و حمایت از مشاغل خانگی توانسته است نقش بسیار مثبتی در جهش اقتصادی این کشورها داشته باشد. بر اساس آمار منتشر شده توسط معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال بین 3/3 تا 4/3 درصد از کل اشتغال کشور را تشکیل می‌دهد؛ این در حالی است که به گزارش سازمان‌های بین‌المللی 30 درصد کسب‌وکارهای خرد را در برخی کشورها مشاغل خانگی تشکیل می‌دهند.

دبیر توسعه روستایی و اشتغال مناطق مرزی فراکسیون اشتغال و اصناف مجلس شورای اسلامی در بخش بعدی صحبت‌­های خود تصریح کرد: کمیته امداد حضورت امام خمینی (ره)، بنیاد برکت در ذیل ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و آستان قدس رضوی و بنیاد مستضعفان و دیگر نهادهای انقلابی اقدامات چشمگیری در حوزه اشتغال پایدار و مشاغل خانگی داشته و دارند. حال سؤال اینجاست که با وجود این تلاش‌­ها و با تصویب و پیاده‌سازی این قانون هنوز نتوانسته‌ایم سهم شاغلان کسب‌وکارهای خانگی را دورقمی نماییم. شریعت­‌زاده افزود: ریشه این مسئله را باید در عدم انسجام سیاست‌­ها برای کسب‌وکارهای خانگی، نادیده‌گرفتن شدن شاغلان غیررسمی از حمایت‌های رسمی، وجود شبه انحصار در حوزه محصولات کسب‌وکارهای خانگی و شناخت ناکافی بازار دانست. بسیاری از کسب‌وکارهای ایجاد شده در این راستا منطبق بر مزیت‌ها و ظرفیت‌های مناطق نبوده است. بدین معنا که قبل از اعطای تسهیلات و یا ایجاد کار، تحقیق و بررسی پیرامون بازار کار در آن منطقه صورت نگرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهند طرح‌هایی که متناسب با بافت منطقه و سابقه فعالیت متقاضیان راه‌اندازی شده‌اند موفق‌تر عمل کرده‌اند. همچنین برخی مشاغل خانگی نیز به دلیل عدم امکان رقابت قیمتی مناسب و عدم ارتباط با صنایع بالادستی توفیق کمتری داشته‌اند، همچنین در پیشبرد برنامه مشاغل لزوم برنامه‌ریزی آموزشی مناسب برای توانمندسازی متقاضیان امری ضروری است که ورود دانشگاه‌ها و اساتید و کارشناسان و مشاوران اقتصادی به این امر مهم، می­تواند کمک شایانی باشد.

دبیر توسعه روستایی و اشتغال مناطق مرزی فراکسیون اشتغال و اصناف مجلس شورای اسلامی در پایان سخنان خود به این مطالب اشاره کرد که شناسایی رشته‌های جدید مشاغل خانگی در حوزه­های صنایع، تولید بدون کارخانه و فناوری اطلاعات، همچنین همراهی بانک‌ها در جهت پرداخت تسهیلات به‌موقع و عدم سخت‌گیری در تضامین در بهبود و توسعه مشاغل خانگی بسیار مؤثر است؛ چراکه باور فراکسیون اشتغال و اصناف و نمایندگان مجلس و همه صاحب‌نظران این است که توسعه مشاغل خانگی عامل مهمی در رفع معضل بیکاری و توفیق در جهت شعار سال یعنی مهار تورم و رشد تولید است. فراکسیون اشتغال و اصناف از هرگونه پیشنهاد در رشد تولید در خانه با کمک رسانه‌های اجتماعی که بازوی اصلی بازاریابی کسب‌وکارها هستند حمایت می‌نماید. همچنین در حمایت از اشتغال در خانه از طریق دورکاری و حمایت از ایده‌ها و لزوم حمایت مالی از متقاضیان مشاغل خانگی از طریق معرفی به بانک‌ها و معرفی جهت حمایت مالی به نهادهای انقلابی را در اهم برنامه‌های خود دارد و ضمن اعلام و ایجاد کارگروه بازنگری جهت هرگونه جلسات کارشناسی با مراکز پژوهشی و شورای‌عالی اشتغال و سازمان‌های مربوطه و دانشگاه‌ها و اساتید استقبال می‌­کند.

در ادامه این نشست نقی­‌زاده، رئیس جهاد دانشگاهی واحد الزهرا(س) با ارائه توضیحاتی دررابطه‌با فعالیت‌­های انجام‌گرفته در حوزه مشاغل خانگی در جهاد دانشگاهی گفت: جهاد دانشگاهی با انجام طرح‌­های مختلف از جمله در سال­‌های 98-99 با همکاری معاونت امور زنان و خانواده ریاست‌­جمهوری، طرح مشاغل خانگی برای زنان سرپرست خانوار در 21 استان و در سال 1400-1401 با اجرای طرح الگوی نوین مشاغل خانگی در سراسر کشور با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و دبیرخانه توسعه­ مشاغل خانگی توانست جمعیت عظیمی از افراد در سراسر کشور را ذیل طرح مشاغل خانگی پوشش داده و در این بخش توانسته­ است با نهادهایی چون بنیاد علوی، بنیاد برکت، کمیته امداد نیز همکاری‌­های خوبی داشته باشد.

نقی­زاده افزود: تفاوت فعالیت جهاد دانشگاهی با سایر فعالین بخش مشاغل خانگی در توجه به زنجیره ارزش  و همچنین عدم وابستگی به تسهیلات بانکی در راه‌­اندازی مشاغل خانگی و اولویت­‌دهی به آموزش بوده است.  جهاد دانشگاهی واحد الزهرا (س)- به‌عنوان تنها واحد جهاد دانشگاهی تک جنسیتی کشور- با تمرکز بر حوزه­ بانوان -  و همچنین راه­‌اندازی اندیشکده بانوان و انجام فعالیت‌­هایی از قبیل انجام مطالعات تخصصی در حوزه مباحث توانمندسازی زنان و برقراری سلسله‌نشست‌های دوشنبه‌­های خانگی در جهت ایجاد گفتمان توسعه مشاغل خانگی زنان، تمامی توان خود را به کار گرفته است. دراین‌رابطه جهاد دانشگاهی امیدوار است با همکاری هر چه بیشتر با نهادهای مختلف از جمله مجلس شورای اسلامی، رسالت خود در تبیین نظری مشاغل خانگی در کشور را به انجام برساند.

در بخش پایانی این جلسه دیگر مسئولین حاضر در جلسه به بیان گزارش مجموعه فعالیت­های دفتر مرکزی جهاد دانشگاهی و همچنین دفتر کارآفرینی و اشتغال و همچنین مشکلات موجود در این زمینه پرداختند و ابراز امیدواری کردند نتایج بازنگری در طرح مشاغل خانگی بتواند در رفع این چالش‌­ها و افزایش سهم مشاغل خانگی در اقتصاد کشور راه­‌گشا باشد.

سلسله‌نشست‌های دوشنبه‌های مشاغل خانگی، دوشنبه هر هفته به همت اندیشکده بانوان و دبیرخانه مشاغل خانگی پهنه شرقی استان تهران جهاد دانشگاهی واحد الزهرا(س) با تمرکز بر مسائل و چالش‌های مشاغل خانگی در ایران و باهدف گفتمان‌سازی و تولید اندیشه‌های به‌روز در این زمینه، در سه سطح سیاست‌گذاران و مجریان، پشتیبانان و متقاضیان طرح توسعه مشاغل خانگی برگزار می‌شود.